Strasbourg, 8 grudzień 2009 r.

OPINIA Nr 12 (2009)

EUROPEJSKIEJ RADY KOSNULTACYJNEJ SĘDZIÓW (CCJE) 

                                                                        ORAZ

OPINIA NR 4 (2009)

EUROPEJSKIEJ RADY KONSULTACYJNEJ PROKURATORÓW (CCPE) 

DO WIADOMOŚCI KOMITETU MINISTRÓW RADY EUROPY

W SPRAWIE RELACJI MIĘDZY SĘDZIAMI A PROKURATORAMI

       DEKLARACJA Z  BORDEAUX

“SĘDZIOWIE I PROKURATORZY W SPOŁECZEŃSTWIE DEMOKRATYCZNYM”[1]

Europejska Rada Konsultacyjna Sędziów (CCJE) oraz Europejska Rada Konsultacyjna Prokuratorów (CCPE), na wniosek Komitetu Ministrów Rady Europy o przedstawienie opinii w sprawie relacji pomiędzy sędziami i prokuratorami, uzgodniły, co następuje:

 

1.      W interesie społeczeństwa jest zagwarantowanie praworządności poprzez uczciwy, bezstronny i skuteczny wymiar sprawiedliwości. Prokuratorzy i sędziowie zapewniają, że na wszystkich etapach postępowania, prawa i wolności jednostki są zagwarantowane oraz chroniony jest porządek publiczny. W zakres tego wchodzi przestrzeganie  praw oskarżonych oraz pokrzywdzonych. Decyzja prokuratora o zaniechaniu ściganiu powinna być poddana ocenie sądu. Opcja taka umożliwia pokrzywdzonemu wniesienie sprawy bezpośrednio do sądu.    

2.      Rzetelny wymiar sprawiedliwości wymaga równości broni pomiędzy oskarżeniem a obroną,  poszanowania niezależności sądu i zasady podziału władz oraz mocy wiążącej prawomocnych orzeczeń sądowych.

3.      Niezbędną gwarancją sprawiedliwego, bezstronnego i skutecznego wymiaru sprawiedliwości jest należyte wykonywanie zadań przez sędziów i prokuratorów; ich zadania są odrębne, ale jednocześnie się uzupełniają. Sędziowie i prokuratorzy muszą korzystać z niezależności przy pełnieniu swoich funkcji, jak również być i występować niezależnie od siebie.  

4.      Do dyspozycji wymiaru sprawiedliwości powinny być oddane odpowiednie środki organizacyjne, finansowe, materialne oraz zasoby ludzkie.

5.      Rola sędziów oraz - w niektórych przypadkach - ławy przysięgłych, polega na należytym rozpatrywaniu spraw wnoszonych przez prokuraturę, bez jakiegokolwiek niewłaściwego wpływu pochodzącego ze strony oskarżenia lub obrony,  a także z jakiegokolwiek innego źródła.

6.      Egzekwowanie prawa oraz -   w niektórych przypadkach - wykonywanie uznaniowych uprawnień przez prokuraturę na etapie postępowania przygotowawczego, wymaga tego, aby status prokuratorów był zagwarantowany w ustawie najwyższego możliwego szczebla, w sposób podobny do sędziów. Powinni być oni niezależni i autonomiczni w podejmowaniu decyzji oraz wykonywać swoje funkcje rzetelnie, obiektywnie i bezstronnie.  

7.      CCJE i CCPE odwołują się do utrwalonego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w odniesieniu do artykułu 5 ustęp 3 oraz atykułu 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w szczególności do decyzji, w których Trybunał uznał wymóg niezależności od władzy wykonawczej oraz od stron, w odniesieniu do funkcjonariusza upoważnionego przez prawo do wykonywania władzy sądowej, nie wyklucza to jednak podporządowania wobec wyższej,  niezależnej władzy sądowej. Każde przypisanie funkcji sądowniczych prokuratorom powinno być ograniczone, w szczególności do przypadków drobnych sankcji; uprawnienie takie nie może być  połączone z uprawnieniem do ścigania w tej samej sprawie. W takich sprawach, oskarzony powinien mieć mozliwość odwołania do niezależnego organu sądowego.

8.      Dla niezależnej pozycji prokuratorów, niezbędne jest dochowanie minimalnych warunków, w szczególności:

a.       ich pozycja zawodowa oraz czynności służbowe nie mogą być przedmiotem wpływu lub ingerencji spoza prokuratury;

b.      ich rekrutacja, kariera zawodowa oraz ochrona piastowania urzędu, powinny być zgodne z przepisami prawa lub za ich zgodą, a warunki wynagrodzenia powinny być gwarantowane  ustawą.

9.      W praworządnym państwie, jeżeli struktura prokuratury jest hierarchiczna, skuteczność ścigania jest  silnie powiązana z transparentnym rozgraniczeniem władzy, odpowiedzialności i kompetencji. Instrukcje wydawane poszczególnym prokuratorom powinny mieć formę pisemną, być zgodne z prawem oraz pozostawać w zgodzie z ogólnie dostępnymi wytycznymi i kryteriami ścigania. Każda zgodna z prawem zmiana decyzji podjętej przez prokuratora w przedmiocie tego, czy ścigać czy nie, powina być podejmowana bezstronnie i obiektywnie. W każdym przypadku muszą być brane pod uwagę interesy pokrzywdzonego.    

10.  Przestrzeganie wspólnych zasad prawnych oraz wartości etycznych przez wszystkie podmioty uczestniczące w procedurach prawnych jest niezbędne dla prawidłowego funkcjowania wymiaru sprawiedliwości. Szkolenie, w tym szkolenie w zakresie zarządzania, jest zarówno prawem jak i obowiązkiem sędziów oraz prokuratorów. Szkolenie takie powinno być organizowane według raconalnych zasadach, a jego skuteczność powinna podlegać regularnej i obiektywnej ocenie. W celu podniesienia jakości wymiaru sprawiedliwości, należy rozważyć organizowanie  wspólnych szkoleń dla sędziów, prokuratorów oraz obrońców (prawników), na tematy będące przedmiotem ich wspólnego zainteresowania.

11.  Interes społeczny wymaga również, aby mediom dostarczane były niezbędne informacje w celu informowania opinii publicznej o funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości. Właściwe władze zobowiązane są udzielać takich informacji, z poszanowaniem, w szczególności, zasady domniemania niewinności oskarżonego, prawa do uczciwego procesu oraz z poszanowaniem prawa do prywatności i życia rodzinnego wszystkich osób uczestniczących w postępowaniu. Zarówno sędziowie, jak i prokuratorzy, powinni opracować kodeks dobrych praktyk lub wytycznych dla każdego zawodu, co do jego relacji z mediami.

12.  Zarówno prokuratorzy, jak i sędziowie, są kluczowymi podmiotami w zakresie współpracy międzynarodowej w sprawach sądowych. Konieczne jest wzmocnienie wzajemnego zaufania między właściwymi władzami z różnych państw. W tym kontekście, konieczne jest, aby informacje zebrane przez prokuratorów w ramach współpracy międzynarodowej i wykorzystywane w postępowaniu sądowym, były przejrzyste co do swej treści oraz pochodzenia, jak również były udostępnione sędziom i wszystkim stronom, w celu skutecznej ochrony praw człowieka i podstawowych wolności.

13.  W państwach członkowskich, w których prokuratorzy posiadają funkcje spoza zakresu prawa karnego, niniejsze zasady mają zastosowanie do tych funkcji. 

NOTA WYJAŚNIAJĄCA

I.WPROWADZENIE:

1. Cel Opinii

1.Istotnym zadaniem Państwa demokratycznego opartego na rządach prawa jest zagwarantowanie podstawowych praw i wolności, jak również poszanowanie zasady równości wobec prawa, zgodnie z postanowieniami Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPCz), jak również z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (Trybunału). Jednocześnie ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa i sprawiedliwości w społeczeństwie poprzez zapewnienie skutecznych środków w odniesieniu do postępowania karnego. Bezpieczeństwo   musi być w państwie demokratycznym zagwarantowane także przez skuteczne egzekwowanie kar nałożonych w postępowaniu karnym (Deklaracja, punkt 1).

2.Misją państwa jest zatem utworzenie i zapewnienie funkcjonowania skutecznego wymiaru sprawiedliwości, w którym prawa człowieka i podstawowe wolności sa respektowane. Choć znaczna liczba uczestnikow biorących udzial w tej misji pochodzi z sektora  publicznego lub (jak w  przypadku adwokatów) z sektora prywatnego, to jednak kluczową rolę w zapewniniu funkcjonowania wymiau sprawiedliwości w sposób niezależny i bezstronny odgrywaja sędziowie i prokuratorzy.

.     3.W swoich wcześniejszych Opiniach Europejska Rada Konsultacyjna Sędziów (CCJE) oraz Europejska Rada Konsultacyjna Prokuratorów (CCPE) zajmowały się wieloma istotnymi aspektami skuteczności wymiaru sprawiedliwości ze szczególnym uwzględnieniem praw człowieka i podstawowych wolności. Należy podkreślić, że wspólnym celem sędziów i prokuratorów, w tym prokuratorów, którzy realizują zadania poza obszarem prawa karnego, jest zapewnienie uczciwego, bezstronnego i skutecznego wymiaru sprawiedliwości. Nowością w niniejszej Opinii jest to, że została ona opracowana przez sędziów i prokuratorów reprezentujących swoich krajowych kolegów i zajmuje się sprawami, które sędziowie i prokuratorzy uzgodnili na podstawie swoich własnych zawodowych doświadczeń.

      4.Stąd niniejszy tekst koncentruje się na istotnych aspektach tych dwóch zawodów (misji), a w szczególności: niezależności, poszanowaniu praw i wolności jednostki, obiektywizmu i bezstronności, etyki i deontologii, szkoleniu oraz relacjach z mediami.

      5.Treść niniejszej Opinii należy rozważać w kontekście relacji sędziów i prokuratorów z innymi podmiotami zawodowo zajmujących się wymiarem sprawiedliwości zaangażowanych na różnych etapach postępowania sądowego, takich jak adwokaci, biegli sądowi, urzędnicy sądowi, komornicy sądowych, policjanci, jak proponuje Ramowy Globalny Plan Działania dla Sędziów w Europie, przyjęty 7 lutego 2001 roku przez Komitet Ministrów oraz Rekomendacja  (2000)19 na temat roli prokuratury w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych, przyjęta w dniu 6 października 2000 roku przez Komitet Ministrów.

2. Różnorodność krajowych systemów

6.W Państwach Członkowskich Rady Europy istnieje obok siebie wiele różnych systemów prawnych:

i.                    Systemy Common Law, gdzie występuje wyraźny podział na sędziów i prokuratorów i gdzie uprawnienie do ściganie przestępstw nie jest łączone z innymi funkcjami;

ii.                  Systemy Prawa Kontynentalnego, gdzie obserwuje się różne modele, wśród których sędziowie i prokuratorzy są częścią „korpusu sądowego“ bądź przeciwnie - gdzie tylko sędziowie są jego częścią.

Ponadto w różnych systemach niezaleznośc prokuratury od władzy wykonawczej może być pełna bądź ograniczona.

      7.Celem niniejszej Opinii jest wskazanie, w świetle orzecznictwa Trybunału, podstaw obowiązujących zasad i stanowisk biorąc pod uwagę punkty wspólne jak też różnice.

8.Gwarancja rozdzielenia funkcji odzwierciedla istotny warunek sędziowskiej bezstronności wobec  stron podczas postępowania. Bezstronność, jak stwierdzono w Opinii nr 1 CCJE w sprawie standardów dotyczących niezależności sądownictwa oraz nieusuwalności sędziów (2001), jest pierwszą wśród instytucjonalnych gwarancji, które określają pozycję sędziego. Ponadto zakłada,  że to na oskarżeniu publicznym spoczywa ciężar dowodu oraz popieranie aktu oskarżenia, co stanowi jedną z najważniejszych procesowych gwarancji ostatecznej decyzji.

      9.W każdym systemie rola sędziego jest zatem inna od tej jaką pełni oskarżenie. Niemniej jednak ich poszczególne zadania się uzupełniają. Nie występują żadne hierarchiczne zależności pomiędzy sędzią, a prokuratorem.

10.Niezależność prokuratury stanowi niezbędny skutek niezależności sądownictwa. Rola prokuratora w dochodzeniu i egzekwowaniu praw człowieka, zarówno podejrzanych, oskarżonych jak i ofiar, może być najlepiej wykonywana gdy prokurator jest niezależny od władzy wykonawczej i ustawodawczej w podejmowaniu decyzji, jak też gdy odmienne role sędziów i prokuratorów są prawidłowo przestrzegane. W demokracji opartej na rządach prawa, to prawo stanowi podstawę polityki oskarżenia (Deklaracja, punkt 3).

3. Specyfika funkcji

      11.Zarówno prokuratorzy jak i sędziowie muszą wykonywać swoje funkcje uczciwie, bezstronnie, obiektywnie i konsekwentnie, muszą szanować i dążyć do ochrony praw człowieka i zapewnienia, by wymiar sprawiedliwości działał szybko i efektywnie.

.     12.W realizacji swoich zadań prokuratorzy funkcjonują w oparciu o system dyskrecjonalnego oskarżenia (zasada oportunizmu), bądź na systemie obowiązkowego oskarżenia (zasada legalizmu), ale w obu przypadkach prokuratorzy działają nie tylko w interesie całego społeczeństwa jako całości, lecz także wykonują obowiązki w interesie poszczególnych jednostek, mianowicie oskarżonych, którym należy się respektowanie zasady uczciwego procesu, jak również ofiar przestępstw, którym należy zapewnić, że ich prawa zostaną w całości wzięte pod uwagę. W tym sensie i bez uszczerbku dla poszanowania zasady równości broni, prokurator nie może być traktowany jako równy innym stronom procesowym (Deklaracja, punkt 2). Prokuratorzy powinni także przykładać właściwą uwagę do poglądów i obaw ofiar oraz podejmować bądź popierać działania zapewniające im informacje zarówno o ich prawach,  jak i o przebiegu postępowania. Nie powinni także wszczynać lub kontynuować postępowania gdy bezstronne dochodzenie oparte na podstawie dostępnych dowodów wskazuje na bezpodstawność oskarżenia.

4. Istniejące międzynarodowe instrumenty

      13.Kilka dokumentów Rady Europy jak również orzecznictwo Trybunału zajmowało się bezpośrednio bądź pośrednio tematami związanymi z relacją pomiędzy sędziami a prokuratorami.

      14.Pierwszy i wiodący jest Trybunał, który wyznacza sędziom zadania tylko w zakresie ich pozycji jako stróżów praw i wolności – patrz w szczególności artykuł 5 (prawo do wolności i bezpieczeństwa) oraz art. 6 (prawo do uczciwego procesu sądowego) - ale również przewiduje takie zadania dla prokuratorów (w związku z art. 5 paragraf 1a, 3 i 6).

.     15.Trybunał, którego jednym z zadań jest interpretacja EKPCz, wydał kilka orzeczeń poruszających kwestię relacji pomiędzy sędziami i prokuratorami.

16.W szczególności zajmował się problemem osoby, która występowała w tej samej sprawie najpierw jako prokurator, a potem sędzia (wyrok z 1 października 1982 roku w sprawie Piersack przeciwko Belgii, §§ 30-32), potrzeba zagwarantowania, aby żadne polityczne naciski nie były wywierane na sądy i organy prokuratury (wyrok z 12 lutego 2008 roku w sprawie Guja przeciwko Mołdawii, § § 85-91), potrzeba ochrony sędziów i prokuratorów w kontekście wolności wypowiedzi (wyrok z 8 stycznia 2008 roku w sprawie Saygili i inni przeciwko Turcji, § § 34-40), proceduralne obowiązki sądów i wydziałów  prokuratury do prowadzenia dochodzeń, oskarżania i karania naruszeń praw człowieka (wyrok z 15 maja 2007 roku w sprawie Ramasahai i inni przeciwko Holandii, §§ 321-357) i wreszcie wkładu organów prokuratury w ujednolicanie orzecznictwa (wyrok z 10 czerwca 2008 roku, w sprawie Martins de Castro i Alves Correia de Castro przeciwko Portugalii, § § 51-66).

      17.W obszarze postępowania karnego, Trybunał zbadał status i uprawnienia prokuratury oraz wymogi artykułu 5 paragraf 3 EKPCz (w odniesieniu do innych urzędników „uprawnionych przez prawo do wykonywania władzy sądowej”) w kontekście różnych okoliczności faktycznych (patrz, w szczególności, wyroki: z 4 grudnia 1979 roku w sprawie Schiesser przeciwko Szwajcarii, § § 27-38, De Jong, Baljet i Van den Brink  przeciwko Holandii, §§ 49-50, Assenov i Inni przeciwko Bułgarii, § § 146-150, Niedbala przeciwko Polsce, §§ 45-47, Pantea przeciwko Rumuni, § § 232-243, oraz z 10 lipca 2008, Medvedyew i Inni przeciwko Francji, §§ 61, 67-69). Trybunał zbadał także status, właściwość, uprawnienia nadzorcze organów ścigania w sprawach monitorowania połączeń telefonicznych (wyrok z  26 kwietnia 2007 roku, w sprawie Dumitru Popescu przeciwko Rumuni, § § 68-86) oraz obecność organów ścigania w deliberacjach Sądów Najwyższych (wyrok z 30 października 1991, w sprawie Borgers przeciwko Belgii, § § 24-29, oraz z 8 lipca 2003 roku, w sprawie Fontanie i Berlin przeciwko Francji, § § 57-67).

      18.Wreszcie, poza sferą prawa karnego, Trybunał posiada dobrze ukształtowane orzecznictwo na temat „doktryna występowania“, zgodnie z którym obecność prokuratorów przy deliberacjach sądów jest sprzeczna z art.. 6 paragraf 1 EKPCz (wyroki z: 20 lutego 1996 roku, w sprawie Lobo Machado przeciwko Portugalii, § § 28-32 oraz z 12 kwietnia 2006 roku, w sprawie Martinie przeciwko Francji [GC], § § 50-55).

.     19.Inne dokumenty opracowane przez Radę Europy:

-Rekomendacja Rec(94)12 Komitetu Ministrów na temat Niezależności, Skuteczności i Roli Sędziów rozpoznająca wzajemne powiązania pomiędzy sędziami i prokuratorami, przynajmniej w krajach, gdzie ci drudzy mają kompetencje sądownicze, w rozumieniu tego pojęcia przyjętym przez Trybunał;

-Rekomendacja Rec(2000)19 Komitetu Ministrów na temat Roli Prokuratury w Wymiarze Sprawiedliwości w Sprawach Karnych wyraźnie zaznacza relacje pomiędzy sędziami i prokuratorami, podkreślając ogólne zasady niezbędne do zapewnienia, aby te relacje przyczyniły się jednoznacznie do właściwego wykonywanie zadań sędziów oraz prokuratorów. Szczególnie podkreśla obowiązek państw do „przedsięwzięcia odpowiednich środków w celu zapewnienia, aby status prawny, kompetencje oraz rola w procedurze prokuratorów  były ustanowione przez prawo w sposób, który nie będzie budził uzasadnionych wątpliwości co do niezależności i bezstronności sędziów“.

-Rekomendacja Rec(87)18 Komitetu Ministrów dotycząca Uproszczenia Wymiaru Sprawiedliwości w Sprawach Karnych, dostarcza różnych przykładów zadań, które wcześniej były zastrzeżone wyłącznie dla sędziów, a obecnie zostały powierzone prokuraturze (której podstawowa misja nadal zawiera wszczynanie i prowadzenie oskarżeń). Te nowe zadania kreują dodatkowe wymagania dotyczące organizacji prokuratury i selekcji osób powołanych do obejmowania tych funkcji.

II. STATUS SĘDZIÓW I PROKURATORÓW

1. Gwarancje dla wewnętrznej i zewnętrznej niezależności sędziów i prokuratorów; rządy prawa jako warunek ich niezależności

20.Sędziowie i prokuratorzy powinni być niezależni od siebie nawzajem oraz korzystać z rzeczywistej niezależności w wykonywaniu swoich funkcji. W wymiarze sprawiedliwości, jak i w ogóle w społeczeństwie,  pełnią oni różne obowiązki. Dlatego też różne są perspektywy ich funkcjonalnej i instytucjonalnej niezależności (Deklaracja, pkt 3).

21.Sądownictwo jest oparte na zasadzie niezależności od jakiegokolwiek władzy zewnętrznej oraz od jakichkolwiek instrukcji pochodzących z jakichkolwiek źródeł, jak też na braku hierarchicznego podporządkowania. Jego rola, a w stosownych przypadkach ławy przysięgłych, polega na należytym rozpatrywaniu spraw wnoszonych przez prokuraturę oraz przez strony. Dotyczy to braku wszelkich niepożądanych wpływów ze strony oskarżyciela publicznego lub obrony. Sędziowie, prokuratorzy i obrońcy powinni każdy nawzajem respektować swoje role.  (Deklaracja, pkt 5).

      22.Podstawowa zasada niezależności sędziowskiej jest zawarta w artykule 6 EKPCz i była akcentowana w poprzednich Opiniach CCJE.

      23.Funkcja sądzenia pociąga za sobą odpowiedzialność za podejmowanie wiążących decyzji wobec osób, których to dotyczy oraz za podejmowanie decyzji na podstawie prawa. Są to przywileje sędziego, władzy sądowniczej niezależnej od innych władz państwowych.[2] Nie jest to natomiast, w ogólności,  misją prokuratorów, ktorzy są odpowiedzialni za wszczynanie i kontynuowanie postępowania karnego.

      24.CCJE i CCPE odnoszą się do spójnego orzecznictwa Trybunału w odniesieniu do art. 5 paragraf 3 oraz art. 6 EKPCz. W szczególności, do orzeczenia w sprawie Schiesser przeciwko Szwajcarii, na mocy którego Trybunał uznał wymóg niezależności od władzy wykonawczej i od stron dla każdego „urzędnika upoważnionego przez ustawę do wykonywania władzy sądowej”, co jednak nie wyklucza podporządkowania wyższej niezależnej władzy sądowej (Deklaracja pkt 7).

      25.Niektóre Państwa Członkowskie scedowały na prokuratorów uprawnienia do podejmowania wiążących decyzji w niektórych obszarach, zamiast prowadzenia postępowania lub w celu ochrony określonych interesów. CCJE i CCPE uważają, że każde przypisanie funkcji sądowniczych prokuratorom powinno być ograniczone do przypadków drobnych sankcji oraz nie powinno być wykonywane w połączeniu z uprawnieniem do oskarżania w tej samej sprawie, a także nie powinno naruszać praw oskarżonego do wydania decyzji w jego sprawie przez niezależną i bezstronną władzę sprawującą funkcje sądowe. W żadnym wypadku nie można przekazywać prokuratorom podejmowania ostatecznych decyzji ograniczających wolności jednostki oraz takich, które skutkują pozbawieniem wolności bez prawa odwołania się do sędziego lub sądu (Deklaracja, pkt 7).

      26.Prokuratura jest niezależną władzą, której egzystencja powinna być oparta na ustawie możliwie najwyższego szczebla. W państwach demokratycznych, ani parlament ani żaden organ rządowy nie powinien próbować wywierać nienależnego wpływu na poszczególne decyzje podejmowane przez prokuratorów w indywidualnych sprawach celem decydowania jak oskarżenie powinno być w danej sprawie prowadzone lub przymuszenia prokuratorów do zmiany swoich decyzji (Deklaracja, pkt 8 i 9).

27.Niezależność prokuratorów jest niezbędna dla umożliwienia im wykonywania ich misji. Wzmacnia to ich rolę w państwie prawa i w społeczeństwie, jak to również stanowi gwarancję, że wymiar sprawiedliwości będzie działał uczciwie i skutecznie oraz że wszystkie korzyści płynące z niezależności sądowej  zostaną zrealizowane (Deklaracja, pkt 3 i 8). Tak więc, podobnie do niezależności zapewnionej sędziom, niezależność prokuratorów nie jest prerogatywą czy też przywilejem przyznanym w interesie prokuratorów, ale jest gwarancją w interesie uczciwego, bezstronnego i skutecznego wymiaru sprawiedliwości, która chroni zarówno interes publiczny, jak i prywatne interesy osób uczestniczących w postępowaniu.

      28.Funkcja prokuratora, którą może być scharakteryzowana przez zasady legalizmu lub oportunizmu, różni się w zależności od systemu istniejącego w danym kraju, stosownie do pozycji jaką prokurator zajmuje w krajobrazie instytucji oraz w postępowaniu karnym.

      29.Niezależnie od statusu, prokuratorzy muszą korzystać z pełnej funkcjonalnej niezależności w wykonywaniu swoich ustawowych zadań, bez względu na to, czy jest to obszar prawa karnego czy nie. Czy są hierarchicznie podporządkowani czy też nie, w celu zapewnienia ich odpowiedzialności i zapobieżenia wszczynania postępowań w sposób arbitralny i niekonsekwentny, prokuratorzy muszą postępować według czystych i transparentnych wytycznych w zakresie wykonywania swoich oskarżycielskich uprawnień (Deklaracja pkt 9).

      30.W związku z tym, CCJE i CCPE pragną w szczególności przypomnieć Rekomendację (2000)19, która uznaje, że w celu promowania równości, spójności i skuteczności w działalności prokuratury, Państwa muszą starać się zdefiniować ogólne zasady i kryteria służące jako punkt odniesienia wobec decyzji podejmowanych przez prokuratorów w indywidualnych sprawach.

      31.Instrukcje wydawane poszczególnym prokuratorom powinny mieć formę pisemną, być zgodne z prawem, a w stosownych przypadkach, pozostawać w zgodzie z publicznie dostępnymi wytycznymi i kryteriami oskarżenia (Deklaracja, pkt 9)[3].

      32.Każda decyzja o wniesieniu oskarżenia lub nie musi być prawnie uzasadniona. Weryfikacja zgodności z prawem decyzji prokuratora o wniesieniu oskarżenia lub umorzeniu sprawy, musi być przeprowadzona w sposób bezstronny i obiektywny, niezależnie od tego czy jest ona poddana weryfikacji w prokuraturze, czy też przez niezależny organ sądowy. Interes ofiary, jak też interesy prawne każdej innej osoby, zawsze powinny być należycie wzięte pod uwagę (Deklaracja, pkt 9).

33.Komplementarna natura funkcji sędziów i prokuratorów oznacza, że zarówno jedni jak i drudzy są świadomi, że bezstronny wymiar sprawiedliwości wymaga równości broni pomiędzy oskarżeniem a obroną, oraz że prokuratorzy muszą działać przez cały czas uczciwie, obiektywnie i bezstronnie. Sędziowie i prokuratorzy muszą, w każdym czasie, szanować uczciwość podejrzanych, oskarżonych oraz ofiar, jak również prawa do obrony (Deklaracja , pkt 2 i 6).

34.Niezależność sędziego i prokuratora jest nieodłącznym elementem rządów prawa. Zarówno sędziowie jak i prokuratorzy działają we wspólnym interesie, w imieniu społeczeństwa i obywateli, którzy chcą, aby ich prawa i wolności były zagwarantowane we wszystkich aspektach. Interweniują w obszarach, gdzie najbardziej wrażliwe ludzkie prawa (wolność osobista, prywatność, ochrona własności, etc.) zasługują na największą ochronę. Prokuratorzy muszą zapewnić, żeby wszystkie dowody zostały zebrane, a postępowanie wszczęte i przeprowadzone zgodnie z prawem. W wykonywaniu tego, muszą przestrzegać zasad określonych w EKPCz oraz innych instrumentach międzynarodowych, w szczególności przestrzegać domniemania niewinności, praw do obrony i rzetelnego procesu. Sędziowie muszą natomiast dbać, by zasady te były przestrzegane w postępowaniu przed nimi.

35.Choć prokuratorowi wolno odnosić się do działań sędziego i wniosków określonych przez prawo oraz przedkładać przed sądem kwestie dotyczące okoliczności faktycznych i prawnych, to prokurator nie może ingerować w jakikolwiek sposób w proces podejmowania decyzji przez sędziego i zobowiązany jest do przestrzegania decyzji sędziego. Prokurator nie może sprzeciwić się wykonaniu takich decyzji, inaczej niż przez wykonanie prawa regresu, które może być przewidziane przez prawo. (Deklaracja, pkt 4 i 5)

36.Działalność i postawa prokuratora oraz sędziego nie powininna pozostawiać żadnych wątpliwości co do ich obiektywizmu i bezstronności. Sędziowie i prokuratorzy muszą korzystać zarówno z niezależności w stosunku do ich funkcji, jak również występować niezależne od siebie. W oczach sądzonych i społeczeństwa jako całości, nie może istnieć pobłażanie dla stosunków między sędziami a prokuratorami lub pomieszania dwóch funkcji.

37. Z poszanowania powyższych zasad wynika, że status prokuratorów powinien być zagwarantowany ustawą najwyższego możliwego szczebla, w sposób analogiczny do sędziów. Bliskość i uzupełniający się wzajmnie charakter misji sędziów i prokuratorów, stwarzają podobne wymagania i gwarancje w zakresie ich statusu i warunków pracy, a mianowicie w zakresie rekrutacji, szkoleń, rozwoju zawodowego, dyscypliny, transferów (dokonywane wyłącznie zgodnie z przepisami prawa lub za ich zgodą), wynagrodzenia, zakończenia funkcji i wolności tworzenia stowarzyszeń zawodowych (Deklaracja, pkt 8).

38. Zarówno sędziowie jak i prokuratorzy, w zależności od danego systemu krajowego, powinni mieć możliwość odpowiedniego wykonywania nałożonych na nich obowiazków. W tym celu powinny być oddane do dyspozycji sędziów i prokuratorów  wystarczające środki finansowe, jak również infrastruktura i odpowiednie zasoby ludzkie i materialne (Deklaracja, pkt 4).

b. Etyka i deontologia sędziów i prokuratorów

39. Sędziami i prokuratorami powinny być osoby o wysokiej uczciwości oraz posiadający odpowiednie umiejętności zawodowe i organizacyjne. Ze względu na charakter ich funkcji, które zostały przez nich  świadomie zaakceptowane, sędziowie i prokuratorzy są stale narażeni na krytykę opinii publicznej i w konsekwencji muszą narzucić sobie obowiązek ograniczania uprzedzeń, w ramach prawa komunikowania się na temat swoich spraw. Jako główne podmioty wymiaru sprawiedliwości, powinni zawsze dbać o honor i godność zawodu i zachowywać się w każdej sytuacji w sposób godny ich urzędu[4] (Deklaracja, pkt 11).

40. Sędziowie i prokuratorzy powinni powstrzymywać się od wszelkich działań i zachowań, które mogłyby podważyć zaufanie do ich niezależności i bezstronności. Powinni rozpatrywać przedłożone im sprawy z należytą starannością i w rozsądnym terminie, w sposób obiektywny i bezstronny.

41. Prokuratorzy powinni powstrzymywać się od publicznych komentarzy i wypowiedzi w mediach, które mogą stwarzać wrażenie wprowadzania bezpośredniego lub pośredniego nacisku na sąd w celu osiągnięcia pewnych decyzji lub które mogą wpływać na rzetelność procedury.

42.Sędziowie i prokuratorzy powinni dążyć do zapoznania się z normami etycznymi regulującymi ich wzajemne funkcje. To poprawi zrozumienie i szacunek dla wzajemnych misji, zwiększając tym samym szanse na harmonijną współpracę.

c. Szkolenia dla sędziów i prokuratorów

43. Najwyższy poziom profesjonalnych umiejętności jest warunkiem zaufania opinii publicznej do sędziów i prokuratorów, opiera się na nim także ich legitymacja i rola. Odpowiednie szkolenie zawodowe odgrywa kluczową rolę, ponieważ pozwala na poprawę ich wydajności, a tym samym poprawia jakość wymiaru sprawiedliwości jako całości (Deklaracja, pkt 10).

44. Szkolenie dla sędziów i prokuratorów dotyczy nie tylko nabycia kwalifikacji zawodowych niezbędnych do dostępu do zawodu, ale również stałych szkoleń w całej ich karierze. Odnosi się to do najróżniejszych aspektów życia zawodowego, w tym do  administrowania sądami i prokuraturami, musi przy tym odpowiadać  potrzebom specjalizacji. W interesie prawidłowego wymiaru sprawiedliwości są stałe szkolenia niezbędne do utrzymania wysokiego poziomu kwalifikacji zawodowych, a także  uczynienie ich bardziej komplementarnymi, jest to nie tylko prawem, ale i obowiązkiem tak sędziów, jak i prokuratorów (Deklaracja, pkt 10).

45. W odpowiednich przypadkach, wspólne szkolenie dla sędziów i prokuratorów, jak i adwokatów na tematy będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, mogą przyczynić się do poprawy jakości wymiaru sprawiedliwości. Wspólne szkolenia mogą stworzyć podstawy wspólnej kultury prawnej (Deklaracja, pkt 10).

46.W różnych europejskich systemach prawnych prowadzi się szkolenia dla sędziów i prokuratorów w zależności od różnych modeli. Niektóre kraje stworzyły akademie, krajowe szkoły lub inne wyspecjalizowane instytucje; w kilku innych przypisano kompetencje określonym organom. Powinny być zorganizowane międzynarodowe kursy szkoleniowe dla sędziów i prokuratorów. Istotne jest, we wszystkich przypadkach, aby zapewnić autonomiczny charakter instytucji odpowiedzialnej za organizację takich szkoleń, ponieważ autonomia ta jest zabezpieczeniem pluralizmu kulturowego i niezależności[5].

47. W tym kontekście dużą wagę przywiązuje się do bezpośredniego udziału sędziów i prokuratorów w szkoleniach, ponieważ pozwala im na przekazywanie opinii zrodzonych z ich doświadczenia zawodowego. Przeszkolenia nie powinny dotyczyć jedynie prawa i ochrony wolności jednostki, ale powinny również zawierać moduły praktyk na temat zarządzania oraz badania poszczególnych misji sędziów i prokuratorów. W tym samym czasie, niezbędny jest udział dodatkowych prawników i wkład akademicki, aby uniknąć przyjmowania zbyt ciasnego podejścia. Wreszcie, jakość i efektywność szkolenia powinny być oceniane w regularnych odstępach czasu i w sposób obiektywny.

III. Role i funkcje sędziów oraz prokuratorów w procedurze karnej

1. Role sędziów i prokuratorów przed postępowaniem karnym

48. Na etapie postępowania przygotowawczego sąd samodzielnie lub czasem wraz z prokuratorem, kontroluje legalność działań śledczych, zwłaszcza gdy mają one wpływ na podstawowe prawa (decyzje w sprawie aresztowania, zatrzymania, zajęcia, wprowadzenia specjalnych technik dochodzeniowych, itp.).

49. Zgodnie z ogólną zasadą, prokuratorzy powinni dokoładnie badać legalność dochodzeń i kontrolować przestrzeganie praw człowieka przez śledczych przy podejmowaniu decyzji czy ściganie powinno być rozpoczęte lub kontynuowane.

50. Rekomendacja Rec (2000) 19 stanowi, że gdy policja znajduje się pod nadzorem prokuratury lub gdy policyjne śledztwa są prowadzone lub nadzorowane przez prokuratora, państwo powinno podjąć skuteczne środki w celu zagwarantowania, że prokurator może wydawać polecenia i może dokonywać ocen i kontroli, a także sankcjonować naruszenia. Jeśli policja jest niezależna od oskarżyciela publicznego, rekomendacja stanowi tylko, że państwo powinno podjąć skuteczne środki w celu zapewnienia właściwej i praktycznej współpracy między prokuratorami i organami śledczymi.

51. Nawet w systemach, w których postępowanie jest nadzorowane przez prokuratora, którego status plasuje go we władzy sądowniczej, istotne jest, że wszelkie środki podjęte w tym względzie pociągające za sobą znaczące naruszenia wolności, w szczególności tymczasowe aresztowanie, są monitorowane przez sędziego lub sąd.

b. Relacje pomiędzy sędziami i prokuratorami w toku oskarżenia i rozprawy

52. W niektórych państwach, prokuratorzy mogą regulować przepływ spraw wykonując swoje uznaniowe uprawnienia do decydowania, które sprawy będą wniesione do sądu i w jakich przypadkach mogą być rozpatrywane bez postępowania sądowego (pogodzenie oskarżonego i ofiary, przedprocesowe załatwienie sprawy za zgodą stron, uproszczone i skrócone procedury związane z instytucją plea berganing, mediacja, itp.), wszystko to przyczynia się do zmniejszenia obciążenia systemu sądownictwa oraz determinuje priorytety prokuratury.

53. Takie uprawnienia prokuratury, które odzwierciedlają modernizację, socjalizację, humanizację i racjonalizację administracji karnego wymiaru sprawiedliwości, są przydatne w ograniczaniu przeciążenia sądów. Z drugiej strony, jeżeli tylko prokuratorzy mają prawo do nie wnoszenia poszczególnych spraw do sądu, konieczne jest uniknięcie arbitralnego działania, dyskryminacji lub możliwych bezprawnych nacisków ze strony władzy politycznej i w celu ochrony praw ofiar. Niezbędne jest także, aby każda zainteresowana osoba, w szczególności ofiary, mogła poszukiwać rewizji decyzji prokuratora o nie ściganiu. Opcja ta może polegać na umożliwieniu ofierze wniesienia sprawy bezpośrednio do sądu.

54. Dlatego w krajach, które posiadają uznaniowy system oskarżenia, prokurator powinien starannie rozważyć, czy ścigać, czy też nie, biorąc pod uwagę ogólne wytyczne i kryteria, które zostały przyjęte w celu zapewnienia spójności w podejmowaniu decyzji prokuratury.

55. Bezstronność prokuraturów w toku postępowania należy rozumieć w tym sensie: powinni oni postępować uczciwie i obiektywnie, aby zapewnić, że sąd otrzyma wszystkie istotne fakty i argumenty prawne, a w szczególności zapewnienić, że ujawniono dowody  korzystne dla oskarżonego; powinni odpowiednio uwzględniać pozycję oskarżonego i ofiary, sprawdzić, czy wszystkie dowody zostały uzyskane przy pomocy środków, które są dopuszczalne przez sędziego zgodnie z zasadami uczciwego procesu i odmówić wykorzystania dowodów uzyskanych poprzez łamanie praw człowieka, takich jak tortury (Deklaracja, pkt 6).

56. Prokuratorzy nie mogą rozpocząć lub kontynuować ścigania i dokładają wszelkich starań, aby zatrzymać postępowanie, gdy bezstronne dochodzenie lub rewizja dowodów wskazują, że oskarżenie jest bezzasadne.

57. W istocie, w trakcie postępowania sędziowie i prokuratorzy wykonują swoje odpowiednie funkcje w kierunku rzetelnego procesu karnego. Sędzia nadzoruje zgodność z prawem przeprowadzanych przez prokuratorów i śledczych dowodów i może uniewinnić oskarżonego, gdy nie ma wystarczających dowodów lub gdy zostały one bezprawnie uzyskane. Prokuratorzy mogą mieć również prawo do odwołania się od decyzji sądu.

c.Prawa do obrony na każdym szczeblu postępowania

58. Sędziowie muszą stosować zasady postępowania karnego, przy pełnym poszanowaniu praw do obrony (dając oskarżonym możliwość korzystania ze swoich praw, powiadamiając oskarżonych o oskarżeniu, itp.), prawa ofiar w postępowaniu, zasada równości broni i prawo do publicznej rozprawy, tak aby we wszystkich wypadkach zagwarantowany był uczciwy proces.[6] (Deklaracja, pkt 1, 2, 6 i 9).

59. Oskarżenie odgrywa kluczową rolę w postępowaniu karnym: od momentu, gdy oskarżeni są formalnie umieszczeni w pisemnym zawiadomieniu o  faktycznych i prawnych podstawach zarzutów wobec nich (Europejski Trybunał Praw Człowieka, wyrok z dnia 19 grudnia 1989 w sprawie Kamasinski v. Austria, § 79). W procesie karnym, „rzetelna rozprawa“ wymagana przez artykuł 6 ustęp 1 EKPCz oznacza, że oskarżony musi mieć prawo do kwestionowania dowodów przeciwko niemu, a także podstawy prawnej oskarżenia.

60. W krajach, gdzie prokuratorzy nadzorują dochodzenie również prokurator  zapewnia, aby prawa do obrony były przestrzegane. W krajach, gdzie śledztwo jest kierowane przez policję lub inne samodzielne organy, sędziowie są zaangażowani jako gwaranci wolności jednostki (habeas corpus), szczególnie w odniesieniu do aresztu stosowanego przed postępowaniem sądowym, do nich należy też zapewnienie, że prawa oskarżonego są przestrzegane.

61. W wielu krajach, sędzia i prokurator są jednak tylko odpowiedzialni za monitorowanie wykonywania praw do obrony wtedy, gdy dochodzenie zostało zakończone, a zaczyna się rozpatrywanie oskarżenia. W tym momencie, do prokuratora, który otrzymuje raporty śledczych, oraz do sędziego, który bada zarzuty i zebrane dowody, należy zapewnienie, że każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą został, w szczególności, poinformowany niezwłocznie w języku, który on/ona rozumie, szczegółowo o rodzaju i przyczynie oskarżenia przeciwko niemu/niej.

62. W zależności od ich roli w danym kraju, prokuratorzy i sędziowie muszą zapewnić, że osoba ma odpowiedni czas i możliwości do przygotowania jego/jej obrony, że on/ona jest właściwie broniona, jeśli to konieczne, przez oficjalnie wyznaczonego adwokata opłacanego przez państwo oraz ma dostęp, jeśli to konieczne, do tłumacza, a także ma mozliwość żądania podjęcia działań niezbędnych do ustalenia prawdy.

63.Gdy sprawa jest wniesiona do sądu, uprawnienia sędziego i prokuratora różnią się w zależności od roli, jaką odgrywają w trakcie procesu. W każdym razie, jeśli któregokolwiek ze składników poszanowania prawa do obrony brakuje, sędzia lub prokurator, albo oboje, w zależności od danego systemu krajowego, powinini mieć możliwość zwrócenia uwagi na sytuację i obiektywnie jej zaradzić .

IV. Relacje między sędziami i prokuratorami poza zakresem prawa karnego oraz przed Sądami Najwyższymi

65. W zależności od państwa, w którym działają, prokuratorzy mają lub nie mają określonych zadań i funkcji poza zakresem prawa karnego. [7] Tam gdzie prokuratorzy mają takie zadania i funkcje mogą one dotyczyć, między innymi, prawa cywilnego, administracyjnego, handlowego, socjalnego, wyborczego i prawa pracy, jak również prawa ochrony środowiska, praw socjalnych szczególnie narażonych grup, takich jak małoletni, osoby niepełnosprawne oraz osoby o bardzo niskich dochodach. Rola prokuratorów w tym zakresie nie powinna pozwalać na wywieranie niewłaściwego wpływu na proces podejmowania końcowej decyzji przez sędziów (Deklaracja, pkt 13).

66. Warto również wspomnieć o roli, jaką prokuratorzy w niektórych krajach mają przed Sądem Najwyższym. Rola ta jest porównywalna do roli rzecznika generalnego przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Przed tymi jurysdykcjami, Prokurator Generalny (lub odpowiednik) nie jest stroną i nie reprezentuje państwa. Jest on niezależnym organem, który formułuje wnioski, w każdym przypadku lub tylko w przypadkach o szczególnym znaczeniu, w celu wyjaśnienia przez sąd wszystkich aspektów zagadnień prawnych, które stoją przed nim, w celu zapewnienia prawidłowego stosowania prawa.

67.Według prawa w demokratycznym społeczeństwie wszystkie te kompetencje prokuratorów, jak również procedury wykonywania tych kompetencji muszą być dokładnie określone przez prawo. Kiedy prokuratorzy działają poza zakresem prawa karnego, powinni przestrzegać wyłącznej kompetencji sędziego lub sądu oraz uwzględniać następujące zasady opracowane w szczególności w orzecznictwie Trybunału:

9. Udział prokuratury w postępowaniu sądowym nie powinien mieć wpływu na niezależność sądów;

ii. Zasada podziału władzy powinna być przestrzegana, z jednej strony w związku z zadaniami i działaniami prokuratorów poza zakresem prawa karnego, oraz z drugiej strony, w związku z rolą sądów w ochronie praw człowieka;

iii. Bez uszczerbku dla ich uprawnień do reprezentowania interesu publicznego, prokuratorzy powinni mieć takie same prawa i obowiązki jak każda inna strona i nie powinni korzystać z uprzywilejowanej pozycji w trakcie postępowania sądowego (zasada równości broni),

iv. Działanie służb prokuratorskich w imieniu społeczeństwa w ochronie interesu publicznego oraz praw osób fizycznych, nie narusza zasady mocy wiążącej prawomocnych orzeczeń sądowych (res iudicata), z pewnymi wyjątkami ustalonymi zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami, w tym orzecznictwem Trybunału.

Inne zasady określone w Deklaracji mają zastosowanie do wszystkich funkcji prokuratorów poza zakresem prawa karnego, mutatis mutandis (Deklaracja, pkt 13).

V. Sędziowie, prokuratorzy oraz media (Deklaracja, pkt 11)

69. Media odgrywają kluczową rolę w demokratycznym społeczeństwie w ogóle, a  szczególnie w odniesieniu do wymiaru sprawiedliwości. Postrzeganie w społeczeństwie jakości wymiaru sprawiedliwości jest pod przemożnym wpływem relacji mediów o tym, jak działa ten system. Do osiągnięcia sprawiedliwego procesu przyczynia się również jawność, gdyż chroni sądzonych i oskarżonych przed nieprzejrzystym wymiarem sprawiedliwości.

70. Zwiększenie uwagi publicznej oraz zainteresowania mediów postępowaniem karnym i cywilnym, doprowadziło do wzrastającej potrzeby obiektywnej informacji przekazywanej do mediów zarówno przez sądy jak i prokuratorów.

71. Podstawowe znaczenie w demokratycznym społeczeństwie ma wzbudzanie przez sądy zaufania opinii publicznej. [8] Publiczny charakter postępowania jest jednym z podstawowych środków, poprzez który może być utrzymane zaufanie do sądów. 

72. W ramach Rady Europy, dotyczą tej kwestii dwa główne dokumenty: a) Rekomendacja Rec (2003)13 w sprawie Przekazywania informacji przez media w związku z postępowaniem karnym, b) Opinia Nr 7 CCJE w sprawie Wymiaru sprawiedliwości i społeczeństwa ( 2005).

73. Mając na uwadze prawo do uzyskania informacji użyteczności publicznej, dziennikarze powinny być wyposażeni w niezbędne informacje, aby móc komentować funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, z zastrzeżeniem obowiązków dyskrecji sędziów i prokuratorów dotyczącej spraw będących w toku i ograniczeń ustanowionych w ustawodawstwach krajowych  i zgodnie z orzecznictwem Trybunału.

74. Media, tak jak sędziowie i prokuratorzy, powinny przestrzegać podstawowych zasad, takich jak domniemanie niewinności[9] i prawo do sprawiedliwego procesu, prawo do życia prywatnego osób, potrzeby uniknięcia naruszenia zasady i występowania bezstronnego sędziów i prokuratorów zaangażowanych w sprawę.

75. Relacje medialne spraw będących przedmiotem dochodzenia lub toczących się przed sądem mogą stać się inwazyjną ingerencją oraz powodować  niewłaściwy wpływ i nacisk na sędziów, przysięgłych i prokuratorów w poszczególnych przypadkach. Do sprostania temu wyzwaniu potrzebne są sędziom i prokuratorom dobre umiejętności zawodowe, wysokie standardy etyczne i silna powściągliwość przed przedwczesnymi komentarzami na temat spraw będących w toku.

76. Pracownicy współpracujący z mediami, na przykład urzędnicy zajmujący sie informacją publiczną lub sędziowie i prokuratorzy przygotowani do kontaktu z mediami, mogą pomóc mediom w podawaniu dokładnej informacji na temat pracy sądów i decyzji, a także wspomagać sędziów i prokuratorów.

77. Sędziowie i prokuratorzy powinni wzajemnie szanować swoją szczególną rolę w systemie wymiaru sprawiedliwości. Zarówno sędziowie jak i prokuratorzy powinni sporządzić wytyczne lub kodeks dobrych praktyk dla każdego zawodu na temat jego relacji z mediami. [10]. Niektóre krajowe kodeksy etyki sędziów wymagają powstrzymania się od publicznych komentarzy na temat nierozstrzygniętych spraw, aby nie składać oświadczeń, które mogłyby skłonić opinię publiczną do kwestionowania bezstronności sędziów^[11], oraz w celu uniknięcia naruszenia zasady domniemania niewinności. W każdym razie, sędziowie powinni wypowiadać się przede wszystkim poprzez swoje decyzje; dyskrecja i wybór słów są ważne, gdy sędziowie udzielają oświadczeń mediom o sprawach będących w toku lub rozpatrzonych zgodnie z prawem.[12] Oskarżyciele publiczni powinni być ostrożni w komentowaniu procedowania sędziego lub wydanego orzeczenia, w razie potrzeby wyrażając swój sprzeciw dotyczący decyzji w drodze odwołania.

VI. Sędziowie, prokuratororzy i współpraca międzynarodowa

(Deklaracja, pkt 12)

78. W celu zapewnienia skutecznej ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, ważne jest zwrócenie uwagi na potrzebę efektywnej współpracy międzynarodowej, zwłaszcza pomiędzy państwami członkowskimi Rady Europy, na podstawie wartości zawartych w odpowiednich instrumentach międzynarodowych, w szczególności EKPCz. Międzynarodowa współpraca musi opierać się na wzajemnym zaufaniu. Informacje zebrane dzięki współpracy międzynarodowej i wykorzystywane w procesach sądowych muszą być przejrzyste w swojej zawartości i pochodzeniu, jak również dostępne dla sędziów, prokuratorów i stron. Konieczne będzie nie dopuszczenie do międzynarodowej współpracy sądowej odbywającej się bez żadnej kontroli sądowej i nie przykładającej odpowiedniej uwagi, w szczególności do praw do obrony i ochrony danych osobowych.