Strasburq, 7 dekabr 2016-cı il

CEPEJ(2016)15

ƏDALƏT MÜHAKİMƏSİNİN SƏMƏRƏLİLİYİ ÜZRƏ AVROPA KOMİSSİYASI

(CEPEJ)

AVROPA ŞURAsINA ÜZV OLAN DÖVLƏTLƏRDƏ MƏHKƏMƏ İSTİFADƏÇİLƏRİ ARASInDA SORĞU KEÇİRİLMƏSİnə dair STOLÜSTÜ KİTAB

CEPEJ-in 7 dekabr 2016-cı il tarixində keçirilmiş 28-ci plenar iclasında qəbul edilmiş şəkildə

Mündəricat

1.         Təqdimat- 3

1.1       Ədalət mühakiməsi ilə bağlı sorğular 3

1.2       Sorğu növləri 3

1.3       Məhkəmə istifadəçiləri 4

1.4       Təklif edilən yanaşma- 4

2.         Məhkəmə istifadəçiləri üçün sorğusunun yaradılması 5

3.         Sorğunun mərhələləri 7

3.1       Sorğunun əhatə dairəsi, məqsədləri və təşkili 7

3.2       Hədəf qrupların və istifadəçi kateqoriyalarının müəyyən edilməsi 8

3.3       Metodun seçilməsi 8

3.3.1     Keyfiyyət sorğuları 8

3.3.2     Kəmiyyət sorğuları 9

3.3.3     Əlavə metodlar 10

3.4       Nümunənin seçilməsi 11

3.5       Anket və sorğunun təşkil olunması 13

3.5.1     Rəhbərlik və idarəetmə- 13

3.5.2     Sorğunun vaxt müddətləri 13

3.5.3     Anket 13

3.5.4     Anket forması 14

3.5.5     Cavab variantları 14

3.6       Nəticələrin qeydə alınması və təhlili 14

3.7       Nəticələrə dair məlumat verilməsi və görüləcək tədbirlərin müəyyən edilməsi 15

Əlavələr- 17

Sorğunu idarə edən şəxslər üçün məlumat 17

Məhkəmə istifadəçiləri üçün nümunə anket 18

Vəkillər üçün nümunə anket 25

1. CEPEJ-in ədalət mühakiməsinin keyfiyyəti üzrə işçi qrupu (CEPEJ-GT-QUAL) istifadəçi məmnunluğu üzrə sorğular hazırlamaq arzusunda olan mərkəzi mərkəmə qurumları və fərdi məhkəmələr üçün metodologiya üzrə stolüstü kitab hazırlamaqla bağlı təklif irəli sürmüşdür. Bu vasitə xüsusilə müəyyən dövlətlərin təcrübəsinə və qabaqcıl praktikasına əsaslanmışdır.

2. Ədalət Mühakiməsi və Məhkəmələrin Keyfiyyəti üzrə Yoxlama Vərəqəsi CEPEJ tərəfindən 2008-ci ilin iyul ayında bu işlə bağlı ən əsas istinad mənbəyi kimi işlənib hazırlanmışdır.

3. Məmnuniyyət sorğuları keyfiyyət mədəniyyətinin təqdim olunmasını hədəf alan siyasətlərin ən vacib elementidir. İctimaiyyətin məmnunluğunun nəzərə alınması diqqəti məhkəmə sisteminin daxili fəaliyyətindən daha çox xidmət istifadəçilərinin məmnunluğuna yönəldən ədalət mühakiməsi konseptini əks etdirir.

1.         Ədalət mühakiməsi ilə bağlı sorğular

4. Avropa səviyyəsində ədalət mühakiməsi ilə bağlı sorğuların keçirilməsi metodları əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir: meyllərin qeydə alınması və adi ictimai rəy və imic sorğuları (məsələn, Avropa İttifaqının “Avrobarometer” sorğusu), istifadəçilərin nümunə qrupları arasında keçirilən daha çox keyfiyyəti əks etdirən sorğular və həqiqi istifadəçilərin məmnunluğunu qiymətləndirmək üçün keçirilən sorğular. Bundan əlavə, dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən qurumlar və ya özəl təşkilatlar tərəfindən keçirilən bu sorğular müntəzəm və ya aralıq xarakteri daşıya bilər və bəzi hallarda, ictimai marağa səbəb olan məhkəmə işlərinin təsirini və ya ədalət mühakiməsi sistemi ilə assosiasiya olunan səciyyəvi cəhətləri, məsələn, gecikmələr, xərclər və ya qərarların aydın olmaması ilə bağlı cəhətləri müəyyən etmək üçün keçirilir.

5. Bununla bağlı CEPEJ-i xüsusilə sınaqdan çıxmış anketlərdən istifadə etməklə aparılan müntəzəm sorğular maraqlandırır ki, həm təmin olunan xidmətlərin qiymətləndirilməsi zamanı meydana gələn dəyişiklikləri ölçmək, həm də ədalət mühakiməsi sistemini təklif edilən xidmətlərin keyfiyyətinin sistemli şəkildə yaxşılaşdırılması sisteminə cəlb etmək mümkün olsun. Bundan əlavə, CEPEJ diqqəti öz təcrübəsi əsasında keçirilən məhkəmə istifadəşiləri sorğuları üzərində cəmləşdirir. Onun məqsədi əhali nümayəndələri arasında sorğu keçirməkdən ibarət deyildir, belə ki, həmin sorğuların nəticələri daha çox ədalət mühakiməsi ilə bağlı fikirləri ifadə edə bilər və göstərilən xidmətlərin təkmilləşdirilməsinə birbaşa təsir etməyə bilər.

1.2       Sorğu  növləri

6. Məhkəmə istifadəçilərinə suallar vermək üçün bir neçə sorğu növündən istifadə edilə bilər:

§  Rəy sorğuları. Burada insanlara müəyyən bir məsələ ilə bağlı fikirlərini ifadə etmək təklif olunur, misal üçün, Ədalət mühakiməsi sisteminə nə dərəcədə etibar edirsiniz? və ya Ədalət mühakiməsi sisteminin imici necədir?

§  Keyfiyyət sorğuları. Burada göstərilən xidmətin verilən vədə nə dərəcədə uyğun olduğunu araşdırmaq nəzərdə tutulur: Misal üçün, Məhkəməyə çağırış vərəqələrini nə dərəcədə tez alırsınız?

§  Məmnuniyyət sorğuları. Burada xidmətin istifadəçilərin gözləntilərinə nə dərəcədə cavab verdiyi ölçülür: Məhkəmə binasında yerləşdirilmiş yol göstərən işarələr sizi qane edirmi?

7. Bu növdən olan suallar eyni sorğu vərəqəsinin içində eyni qruplara daxil edilə, lakin ayrı ayrı-ayrı məsələləri qiymətləndirə bilər. Hər şeydən əvvəl, nəticələrdən hansı məqsədlərlə istifadə edilməsi olduqca fərqli ola bilər. Məhkəmə binasında istifadə edilən və yol göstərən nişanlar sistemi təkmilləşdirilərək, istifadəçilərin məmnuniyyətinə səbəb olsa da, bu ədalət mühakiməsinə olan etibarın artması üçün birbaşa tədbirlərin görülməsinə səbəb olmayacaqdır.

1.3       Məhkəmə istifadəçiləri

8. Istifadəçilərin kateqoriyaları aşağıdakı kimi müəyyən edilə bilər:

§   Mwxtəlif səbəblərdən məhkəmə işlərində iştirak edən şəxslər: cinayət işlərində zərərçəkmiş və ya cinayət əməlini törətmiş şəxs, şahid və ya andlılar məhkəməsi üzvü qismində; mülki işlərdə iddiaçı və ya cavabdeh qismində; inzibati işlərdə, iddiaçı və ya cavabdeh qurumun nümayəndəsi qismində. Məhkəmənin fəaliyyəti ilə bağlı ictimaiyyətin qəbulu, icraata sərf olunan vaxt və xərclər baxımından fikirlər əhəmiyyət kəsb edir, hər şeydən əvvəl, bu barədə xüsusilə, hakimlərin, vəkillərin və məhkəmə işçilərinin nə düşündüyünü öyrənmək böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bütün aspektlər, məsələn, sorğuda iştirak edən şəxslərin məhkəmə işini udmuş və ya uduzmuş olması nəzərə alınmalıdır. İstifadəçilərin xüsusi kateqoriyaları, misal üçün, cinayət əməllərinin qurbanları arasında da sorğu keçirmək lazımdır.

§  Hüquqşünaslar - onları aşağıdakı şəkildə fərqləndirmək lazımdır:

-        Dövlət ədalət mühakiməsi sisteminə mənsub olan hüquqşünaslar, məsələn, hakimlər, dövlət ittihamçıları və məhkəmələrin və prokurorluq orqanlarının qeyri-hakim və qeyri-prokuror əməkdaşları

-        Məhkəmənin ayrılmaz hissəsi olan vəkillər.

9. Bundan əlavə sorğunu digər əsas iştirakçılar, məsələn, məhkəmə icraçıları, notariuslar, ekspert şahidlər və tərcüməçilər, eləcə də dövlət sektorunun işçiləri və məhkəmə qərarlarının icrası ilə bağlı məhkəmələrlə birbaşa fəaliyyət göstərən qurumlar (sosial işçilər, polis, probasiya xidməti əməkdaşları, cəzaçəkmə müəssisələrinin əməkdaşları və s.) arasında keçirmək də mümkündür. Müsahibələrə və respondentlərin özləri tərəfindən cavablandırılan anketlərə əsaslanan belə bir sorğudan ya hər hansı spesifik məsələni araşdırmaq, ya da sistemin fəaliyyətini ümumilikdə qiymətləndirən zaman əsas sorğuya əlavə olaraq istifadə etmək olar.

1.4     Təklif edilən yanaşma

10. İnsanların xidməti necə qiymətləndirdiyini müəyyən etmənin bir sıra metodları var: keyfiyyət və kəmiyyət sorğuları (müsahibələr, şəxsin özü tərəfindən doldurulan anketlər, telefonla aparılan sorğular) və yerlərdə keçirilən müşahidə. Metodun seçimi və sorğunun hansı tezliklərlə keçirilməsi bir sıra elementlərdən asılıdır:

§  Məqsədlər (istifadəçi məmnuniyyətinin monitorinqi, məhkəmə fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi, xidmətlərin çatdırılmasının yaxşılaşdırılması, məhkəmə sistemində islahatların aparılması);

§  əhatə dairəsi (xidmət sahəsi, məhkəmə, eyni növdən olan bir neçə məhkəmə, eyni ərazidə yerləşən bir neçə məhkəmə və s.);

§  hədəf qrupları: məhkəmə istifadəçiləri (müəyyən məhkəmənin bütün istifadəçiləri, müəyyən istifadəçilər, məsələn, qurbanlar, boşanma işlərində iştirak edən şəxslər və s.), hüquqşünaslar (yuxarıda qeyd olunan kateqoriyalarda);

§  sorğunun sponsorunun əlində olaninsan, texniki və büdcə resursları.

11. Bu stolüstü kitabla CEPEJ bahalı olmayan və təsdiq olunmuş, istifadəsi asan olan və diqqəti məhkəmə fəaliyyətinin əsas problemlərinə yönəldən “ilkin məhsul” təqdim etmək arzusundadır. Bu qəbildən olan vəsait üzv Dövlətlərin məhkəmələri arasında geniş yayılmalıdır və onların buna olduqca az maliyyə vəsait sərf etməsinə səbəb olmalıdır.

12. Ehtiyacın ikinci səviyyəsi daha məharətlə hazırlanmış çox-girişli məhsul ola bilər ki, onu da spesifik məhkəmə mədəniyyətinə, gözlənilən problemlərə və mövcud olan maliyyə vəsaitinə uyğunlaşdırmaq mümkündür.

13. Buna görə də burada həqiqi məhkəmə istifadəçilərinin çox-girişli sorğu modeli bir sıra üzv dövlətlərdə sınaqdan çıxarılmış və CEPEJ-in mahiyyət üzrə məsələlərə ünvanlanmış metodoloji təlimatları ilə müşayət olunmuşdur. Modelin məqsədi bütövlükdə ədalət mühakiməsi sisteminin təkmilləşdirilməsinə töhvə vermək üçün hərtərəfli işlək vasitənin işlənib-hazırlanmasıdır. Burada istifadəçilərin ehtiyaclarına, əllərində olan resurslara və onların prioritetlərinə müvafiq olaraq uyğunlaşdırıla bilən standart modeldən söhbət gedir.

14. Keyfiyyətin qiymətləndiirlməsinə hərtərəfli yanaşmanı təmin etmək üçün məsləhət görülür ki, istifadəçilər üçün sorğu keçirməzdən əvvəl fərdi müsahibələr, qrup görüşləri və ya yerlərdə davranışın müşahidəsi vasitəsilə keyfiyyət sorğusu keçirilsin və buna əlavə olaraq hədəf qrupunu, əhatə dairəsini və metodologiyanı daha aydın şəkildə müəyyən edə bilmək və iştirakçıları qiymətləndirmə proseduruna cəlb etmək üçün məktublaşmalar və şikayətlərin təhlili aparılsın (misallar: Polşa Ombudsmanı, [1] Grasse Məhkəməsi, 2002-ci il, [2] Fransa Ombudsmanı (Médiateur)),.

15. Lakin, tələb olunan xərcləri və resursları nəzərə alsaq bu qəbildən olan keyfiyyət sorğusunun keçirilməsi avtomatik olaraq tələb olunmur; CEPEJ tərəfindən təklif edilən vasitə üzv dövlətlərdə mövcud olan təcrübəyə əsaslanır və bir neçə məsləhətləşmə görüşü keçirməklə istənilən yerli şəraitə uyğunlaşdıırıla bilər:

§    Sorğunun əhatə dairəsi, məqsədləri və təşkili,

§    Istifadəçi kateqoriyalarının müəyyən edilməsi,

§    Metodun seçilməsi

§    Nümunənin seçilməsi,

§    Anket və sorğunun təşkili,

§    Məlumatların qeydə alınması və nəticələrin təhlili,

§    Nəticələr barədə hesabatın verilməsi və görülməli tədbirlərin müəyyən edilməsi.

16. Bəzi məhkəmələrdə, İsveçrənin Bern və Jeneva kanton məhkəmələrinin təcrübəsinin ardından rəhbər komitələr yaradılıb. Sözügedən məhkəmənin daxilində və ya ondan kənarda yaradılmış belə bir komitə məhkəmədə işləyən hüquqşünaslardan, məhkəmə istifadəçilərindən və kənar ekspertlərdən (alimlər, tədqiqatçılar və s.) ibarət olur və aparılan sorğulara rəhbərlik etməyə, anketin yekun variantını məhkəmənin ehtiyaclarına və məqsədlərinə uyğunlaşdırmağa və   onun həyata keçirilməsi üçün tələb olunan təşkilati tədbirləri görməyə imkan verir. CEPEJ yerli rəhbər komitənin yaradılmasını tövsiyə edir ki, buraya ədalət sisteminin əsas iştirakçılarını cəlb etmək və sorğuların keçirilməsini asanlaşdırmaq mümkün olsun.

3.1       Sorğunun əhatə dairəsi, məqsədləri və təşkili

17. Birinci addım sorğunun əhatə dairəsinin və onun nəzərdə tutulan məqsədlərinin mümkün qədər aydın şəkildə müəyyən edilməsindən və onun keçirilməsi üçün tələb olunan təşkilati tədbirlərin görülməsindən ibarətdir. Bu addımın əhəmiyyəti, hər şeydən əvvəl sorğunun peşəkar şəkildə həyata keçirilməsi baxımından və ikincisi, sorğunun məqsədlərinin təkmilləşdirmə həyata keçirmək üçün mövcud olan vasitələrə uyğunlaşdırılması baxımından olduqca böyükdür. Başlanğıcda qarşıya həddindən artıq iddialı məqsədlərin qoyulması daha sonralar problem yaranmasına gətirib çıxara bilər, çünki, nəticələrin təhlili zamanı aşkar edilən problemlər xidmətlərin yaxşılaşdırılması üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlərin predmeti olmaya bilər. Belə olan halda, daha az iddialı olan məhdud sorğunun keçirilməsi daha yaxşı olar, çünki belə sorğu nəticələr əldə etməyə mütləq imkan verəcəkdir.

18. Sorğunun əhatə dairəsinə gəldikdə, onun keçirilməsindən əvvəl aşağıdakı tədbirləri görmək vacibdir:

§    əvvəlki sorğular və ya digər sorğular nəticəsində əldə edilmiş məlumatların toplanması. Bu məlumatlar sorğunu hazırlayan zaman olduqca faydalı ola bilər;

§    sorğunu planlaşdırma və hər şeydən əvvəl keçirmək üçün tələb olunan insan və maliyyə resurslarının müəyyən edilməsi: resursların daha sonralara ediləcək seçimlərə böyük təsiri var, buna görə də sorğunu keçirəcək insanların ixtiyarında hansı resursların olacağını bilmək çox vacibdir;

§    sorğunun vaxt cədvəlinin hazırlanması: buraya sorğunun əsas mərhələləri üçün nəzərdə tutulmuş vaxt müddətlərinin müəyyən edilməsi daxildir;

§    kommunikasiya siyasətinin müəyyən edilməsi: belə sorğular əksər hallarda daxili və qurumdan kənar məsələlərin meydana gəlməsinə, hətta inamsızlığın yaranmasına gətirib çıxarır. Tövsiyə olunur ki, sorğu ilə əhatə olunan istifadəçilər əvvəlcədən məlumatlandırılsınlar ki, sorğuya və onun nəticələrinə mənfi münasibət bəsləməsinlər.

19. Sorğunun keçirilməsi hər şeydən əvvəl məqsədlərin müəyyən edilməsini tələb edir, misal üçün:

§    Məmnunluq və ya qeyri-məmnunluğa səbəb olan problemlərin və ya səbəblərin müəyyən edilməsi,

§    Həqiqi və potensial gözləntilərin müəyyən edilməsi,

§    Istifadəçilərin gözləntilərində baş verən dəyişikliklərin başa düşülməsi,

§    Göstərilən xidmətlə bağlı məmnunluq səviyyəsinin ölçülməsi (mühit, xərclər, proseslərin uzunluğu, qəbul və s.).

20. Məhkəmə sistemindən və sorğunun ümumi məqsədlərindən asılı olaraq, məhkəmə istifadəçilərinin məmnunluğu ilə birbaşa əlaqəsi olmayan mövzular, məsələn, ədalət mühakiməsi sisteminə inam mövzusu da sorğuya daxil edilə bilər.

21. Bu mərhələyə gəldikdə sorğunun hər hansı bir məsələ ilə bağlı (ad hoc) yoxsa silsilə sorğunun bir hissəsi olaraq keçirilməsini də müəyyən etmək lazımdır. Silsilə sorğunun bir hissəsi olduqda əvvəlki sorğulara daxil edilmiş sualların müəyyən hissəsinin təkrarlanması vacibdir ki, nəticələrdə olan dəyişikliyi müqayisə etmək mümkün olsun.

22. Bundan əlavə bu mərhələ sorğunun keçirilməsi və nəticələrin təhlili üçün rəhbər komitənin yaradılmasının və ya kənar müstəqil qurumun cəlb olunmasının zəruri olub-olmadığını müəyyən etməyə imkan verəcək. Tədqiqat laboratoriyası və ya universitet komandası məhkəmə ilə bu sahədə əməkdaşlığa maraqlı ola bilər. Özəl şirkətdən istifadə edildikdə tələb olunacaq müvafiq xərclər də nəzərə alınmalıdır.

3.2       Hədəf qruplarının və istifadəçi kateqoriyalarının müəyyən edilməsi

23. Belcika, Fransa və İspaniyada keçirilən sorğular kimi ölkə səviyyəsində rəy sorğuları keçirildikdə bütövlükdə əhaliyə suallar verilə bilər və sosial-demoqrafik meyarlar, (məsələn, yaş, gender, etiqad və s.), dil və coğrafi nümayəndəlik, eləcə də fərdlərin məhkəmə istifadəçiləri olub-olmaması əsasında spesifik qruplar yaradila billər.

24. Digər tərəfdən, məhkəmələrdə məmnunluq sorğuları müvafiq məhkəmələrin həqiqi istifadəçiləri arasında keçirilməlidir. Sorğuya cəlb edilən fərdlərin kimliyi barəsində sorğu keçirilən xidmətdən asılı ola bilər. Sorğunun bütövlükdə məhkəmənin fəaliyyəti, onun göstərdiyi müəyyən xidmətlər və ya müəyyən növ məhkəmələr (məsələn, ailə məhkəmələri) ilə bağlı keçirilməsindən asılı olaraq bütün istifadəçilər və ya onlardan bəziləri seçilə bilər. Buna görə də aşağıdakı istifadəçi kateqoriyaları nəzərdən keçirilməlidir:

§  Tərəflər: məhkəmədə iştirak edən fərdlər dövlət ədalət mühakiməsi sistemi istifadəçilərinin bir kateqoriyasıdır. Kanada, Niderland və İsveçrə kimi ölkələr göstərilən xidmətlərdən istifadə edən şəxsləri təsvir etmək üçün “müştəri/istehlakçı” ifadələrindən, bu ifadələrin kommersiya mənasından kənar anlamda istifadə edirlər (istehlakçı, müştəri, benefisiar və s.);

§  Vəkillər: müvafiq məhkəmənin ərazisində Vəkillər kollegiyasında qeydiyyatdan keçmiş və ya həmin ərazidən kənarda fəaliyyət göstərən, lakin ara-sıra burada müştərilərinin işlərinə çıxan vəkillər;

§  Məhkəmədə və prokurorluq orqanlarında işləyən müxtəlif hüquqşünaslar: hakimlər, məhkəmə işçiləri (Rechtspfleger), katiblər, prokurorluq xidmətinin üzvləri və s.;

§  Hüquq sahəsində peşəkarlar - müvafiq məhkəmə ilə məhkəmə ilə ən çox təmasda olan notariuslar və  məhkəmə icraçıları;

§  Digər peşəkarlar məhkəməyə yardım etmək üçün əksər hallarda dəvət edilən expert şahidlər və tərcüməçilər - onların töhvəsi ədalət mühakiməsinin keyfiyyətinə  böyük təsir göstərir.

3.3       metodun seçilməsi

25. İstifadəçi məmnunluğunu ölçmək üçün istifadə edilən bir çox metodlar mövcuddur. Onlardan hansından istifadə edilməsinə qərar vermək üçün məqsədin nədən ibarət olduğunu müəyyən etmək lazımdlr: burada siz məmnunluğun və ya məmnun qalmamanın səbəbinin nədən ibarət olduğunu araşdırmağa çalışırsınız (keyfiyyət sorğularının keçirilməsi) və ya spesifik aspektlərdən məmnun qalınıb-qalınmadığını ölçməyə çalışırsınız (kəmiyyət sorğularının keçirilməsi).

3.3.1    Keyfiyyət sorğuları

26. Keyfiyyət sorğuları daha araşdırıcı xarakterə malikdir və istifadəçilərin məmnunluğu/gözləntiləri nöqteyi-nəzərindən meylləri müəyyən etməyə imkan verir. Daha ümumi olaraq, onlar əksər hallarda faydalı məlumatların əldə edilməsinə imkan verir ki, həmin məlumatlardan da daha sonra kəmiyyət sorğusunun bir hissəsi olaraq istifadə etmək mümkündür.

27. Müxtəlif metodlardan istifadə edilə bilər:

§  Fərdi müsahibələr anket hazırlamaq məqsədi ilə rəylərin qeydə alınması və istifadəçilərin motivlərinin başa düşülməsi

§  Istifadəçi qrupu ilə müsahibə (qrup müsahibəsi) onların təcrübəsini qeydə almaq və nöqteyi-nəzərlərini müqayisə etmək üçün

28. Bu əlbəttə ki, cox vaxt və xərc tələb edən metoddur, belə ki, ixtisaslı müsahibəçilərin cəlb olunmasını tələb edir, lakin, mühüm keyfiyyətə əsaslanan yanaşma baxımından zəruridir (Niderland). İlkin keyfiyyət sorğusunun kəmiyyət sorğusu ilə birləşdirilməsi istifadəçilərin məmnunluğu və ya gözləntilərini mümkün qədər təfərrüatlı şəkildə araşdırmağa imkan verir.

3.3.2    Kəmiyyət sorğuları

29. İstifadəçilərin sayı çox olduqda kəmiyyət sorğuları seçilmiş nümunə əsasında məmnunluğu statistik cəhətdən ölçür.

Müxtəlif metodlardan istifadə edilə bilər:

§  Məhkəmə daxilində keçirilən və sorğuda iştirak edənlər tərəfindən doldurulan anketlər

Misal: məhkəmənin qəbul masasında və ya məhkəmə zalının çıxışında yerləşdirilmiş anketlər (Niderland (istifadəçi sorğuları), İsveçrə (Bern), Birləşmiş Krallıq, Birləşmiş Ştatlar).

30. Bu çox yaxşı cavablar əldə etməyə imkan verən ən ucuz metoddur. Niderlandda keçirilən ilk istifadəçi sorğularında poçt ilə göndərilmiş və ya telefon vasitəsilə aparılan sorğulara cavab vermə faizi 10% və 20% arasında olmuşdur. Sorğunun aparılması metodunun dəyişdirilməsi (məhkəmə iclasından çıxan istifadəçilərlə müsahibənin keçirilməsi) cavab vermə faizini 70%-ə qədər artırmışdır. Lakin, məhkəmə iclasından dərhal sonra anketlərin paylanması müəyyən risklə də bağlı ola bilər. Birincisi, məhkəmə işçiləri və digər istifadəçilər çox yaxın olduqlarına görə suallara cavab verənlər özlərini sərbəst hiss etməyə bilərlər. İkincisi, belə bir vəziyyətin potensial emosional xarakteri şəxslərin müsbət və ya mənfi olaraq, həddindən artıq emosional cavab verməsinə səbəb ola bilər. Buna görə də tövsiyə edilir ki, sorğuda iştirak edənlərin özləri tərəfindən cavablandırılan anketlərdən məhkəmə daxilində yalnız məhkəmə qərarlarının təsiri altında olmayan istifadəçilər arasında sorğu keçirmək və ya istifadəçi məmnunluğu ilə bağlı hər hansı bir aspekti araşdırmaq üçün istifadə edilsin. Buna görə də anket həddindən artıq uzun olmamalı və sorğunu doldurmaq üçün 5 dəqiqədən artıq vaxt tələb edilməməlidir. Əgər prosesin 5-7 dəqiqədən artıq sürməsi ehtimal edilərsə, ayrıca bir otaq ayrılması tövsiyə olunur ki, respondentlər orada oturaraq suallara rahat şəkildə cavab verə bilsinlər.

§  Poçt və ya internet vasitəsilə göndərilən və sorğu iştirakçısının özü tərəfindən doldurulan anketlər

31. Bu metod daha ucuz başa gəlir, lakin müəyyən məlumatlandırma kampaniyası aparılmadan cavab vermə faizi aşağı ola bilər. Elektron poçtu vasitəsilə göndərilən və ya hər hansı bir internet səhifəsində yerləşdirilən anket (misal üçün, Niderlandda 2009-cu ildə məhkəməyə çıxış ilə bağlı olan problemləri aşkar etmək üçün keçirilən sorğu və ya İsveçrədə (Jeneva), Birləşmiş Krallıqda (qeydiyyat istifadəçiləri və andlılar məhkəməsi üzvləri), Kanada və Birləşmiş Ştatlarda keçirilən sorğular - burada müəyyən bir kateqoriya, yəni İnternet istifadəçiləri hədəf olaraq seçilmişdir ki, bu da təmsilçiliyə öz təsirini göstərmişdir (yaş, sosial-mədəni səviyyəvə s.). Lakin bu yayım metodundan hüquqşünaslar arasında birbaşa sorğunun keçirilməsi üçün istifadə edilməsi tövsiyə edilir ki, respondentlərə müvafiq izahatlar və təminatlar verildikdə yüksək səviyyəli cavab faizi əldə etmək mümkün olsun. Misal olaraq, Niderlandda peşəkarlar (hüquqşünaslar) arasında keçirilən sorğunu və Fransada 2008-ci ildə hakim və prokurorlar arasında keçirilən sorğunu göstərmək olar.

32. Lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, bu metoddan istifadə edərkən əldə edilmiş məlumatlardan şəxsi məlumatların mühafizəsinə dair milli qanunvericiliyə əsasən istifadə edilməsi tələb olunur.

33. Anketin doldurulması üçün tövsiyə edilən maksimum vaxtla bağlı hansısa göstəriş vermək çətindir. Bir qayda olaraq, bu vaxt arasında sorğu keçirilən istifadəçi kateqoriyasının səriştəsindən asılı olaraq artırıla bilər, lakin kağız və ya ekran üzərində təqdim olunan anketi doldurmaq üçün 15-20 dəqiqədən çox vaxt tələb olunmamalıdır.

§  Telefon vasitəsilə doldurulan anketlər

34. Bu metod daha çox vaxt aparır və anketi telefon vasitəsilə doldurmaq üçün sorğu şirkəti və ya ixtisaslı müsahibə aparanların cəlb edilməsini tələb edir, buna görə də baha başa gəlir və təmsilçi nümunələrini yaratmaq, təhlilləri və verilən cavablardakı detalları saflaşdırmaq məqsədilə istifadə edilə bilər (misallar: Avstriya, Belçika, Finlandiya (2008), Fransa (2001 və 2008 istifadəçi sorğuları, 2006 zərərçəkmişlər arasında sorğu), Niderland (ilkin məhkəmə istifadəçi sorğusu) və İspaniya - 2008 məhkəmə karyerası sorğusu). Telefonla sorğular keçirilərkən əgər telefonda sorğu keçirilməsi ilə bağlı vaxt əvvəlcədən təyin edilməyibsə, sorğunun 10-15 dəqiqədən çox olmamasına diqqət yetirmək lazımdır.

§  Evdə və ya məhkəmə binasında sorğunun keçirilməsi

35. Bu metod anket və üzbəüz müsahibədən isdifadə edilməsini tələb edir. Bu metod müsahibə götürənlərin və ixtisaslı qurumun cəlb edilməsini tələb etdiyindən, daha baha başa gəlir (misallar: Astriya, Fransa (1997-ci il sorğusu), Almaniya, Niderland (məhkəməyə çıxışla bağlı problemləri araşdıran 2009-cu il sorğusu) və İspaniya – müntəzəm olaraq keçirilən sorğu və 2001-ci il sorğusu). Lakin, nəzərdən keçirilən məsələlər mürəkkəb olduqda və ya intensiv emosiyaların yaranmasına səbəb olduqda bu ən uyğun metoddur. Bir qayda olaraq şəxsi müsahibələrin keçirilməsi daha çox vaxt tələb edir. Keyfiyyət aspektlərinin sorğusu keçirilmirsə (məsələn, istifadəçilərin təcrübəsinin qeydə alınması [Kritik İnsident Üsulu]) şəxsi müsahibələrin müddəti 30 dəqiqədən çox olmamalıdır.

36. İtaliyada (Turin, Kataniya, Roma) 2011 və 2016-cı illər arasında universitet tələbələrindən müsahibə aparanlar qismində istifadə edilməklə bir sıra sorğular aparılıb. Bununla əlbəttə ki, sorğunun keçirilməsi üçün tələb olunan xərclər azaldıla bilər, belə ki, tələbələr bu tədbirdə təlimin bir hissəsi olaraq iştirak edə bilərlər, lakin peşəkar müsahibə götürənlərdən istifadə edilməməsi keyfiyyətin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər.

3.3.3    Əlavə metodlar

a)  Yerlərdə müşahidə

37. Bəzi hallarda istifadəçilərə sual verməkdənsə, onların davranışını müşahidə etmək tövsiyə edilə bilər. Bu metod, fərdlərin öz rəyini və ya fikrini ifadə etməsini tələb etmədiyinə görə maraqlıdır və yalnız xidmətin daha sadə və kəmiyyətlə bağlı olan göstəricilərini müəyyən etmək üçün istifadə edilə bilər (gözləmə müddəti, mövcud olan imkan və vasitələr və s.).

b)  “Daxildən baxış” və ya həmkar təhlili

38. Qarşılıqlılıq prinsipinə əsaslanan həmkar təhlili metodu (və ya daxildən baxış) hakimlərin ierarxiya çərçivəsindən kənar şəkildə bir-birinin işini qiymətləndirməsini nəzərdə tutur. Niderlandan idxal olunmuş bu metod iki hakimin həqiqi iş prosesində fəaliyyəti təkmilləşdirmək məqsədi ilə bir-birini müşahidə etməsinə əsaslanır. Bu keyfiyyətin qiymətləndirilməsi və təkmilləşdirilməsi işinə hərtərəfli yanaşmanın bir hissəsidir.

39. Lakin bu metod Niderland təcrübəsinin ardından (orada bu metod RechtspraaQ keyfiyyət sisteminin) hakimlər arasında keçirilən anket sorğusuna faydalı əlavə olaraq keçirilə bilər. Son onillikdə bəzi Fransa məhkəmələri də bu təcrübəni inkişaf etdirməyə başlayıblar.^[3]

c)  “Ayna sorğuları”

40. “Ayna sorğuları” məhkəmə işçilərinin istifadəçilərin məmnunluğunu qiymətləndirməyə və ya öz işlərini təhlil etməyə həvəsləndirilməsindən ibarətdir (misallar: Fransa Yüksək Məhkəmə Şurası tərəfindən 2008-ci ildə keçirilən sorğu; Məhkəmə sisteminin müstəqilliyinə dair Rumıniya sorğusu).

41. Bu metoddan istifadəçilər tərəfindən ifadə edilən məmnunluq faizi ilə məhkəmə işçiləri tərəfindən görülən məmnunluq faizini müqayisə etmək üçün istifadə edilir. Bu metodun həmçinin sonuncuları qiymətləndirmə prosesinə daha çox cəlb etməyə imkan vermə kimi bir üstünlüyü də vardır.

d)  “sirli alış-veriş”

42. Sirli alış-veriş müştəri məmnunluğu və keyfiyyətin inkişaf etdirilməsi kimi sahələrdə getdikcə artan bir şəkildə istifadə edilən üsuldur. “”Sirli alış-veriş edən şəxs” göstərilən xidmətin keyfiyyətini və müştərinin necə qəbul edildiyini yoxlamaq üşün kənardan göndərilən şəxsdir. Bu şəxsə daha sonra sorğunun sponsoruna göndəriləcək xüsusi qiymətləndirmə meyarları verilir və əksər hallarda bu meyarlar sorğu vərəqəsi şəklində olur. Bu təcrübədən məhkəmələrdə hələ də geniş şəkildə istifadə edilmədiyinə baxmayaraq İrlandiya kimi bəzi ölkələr bu metoddan məhkəmə işçiləri və istifadəçiləri arasında münasibətləri qiymətləndirmək, eləcə də iş mühiti ilə bağlı sorğu keçirmək məqsədi ilə istifadə ediblər. İrlandiyanın Məhkəmə Xidməti tərəfindən maliyyələşdirilən və məhkəmə binalarında telefon və elektron məktublar vasitəsilə keçirilən   bu ”sirli mağazalar” sorğuları məhkəmə işçiləri tərəfindən istifadəçilərin qarşılanması ilə bağlı müsbət nəticələr əldə etməyə imkan vermişdir.

3.4       nümumənin seçilməsi

43. Bu mərhələdə meydana gələn sual kimlər arasında sorğu keçirmək lazım gəldiyindən ibarətdir. Burada iki əsas vəziyyəti nəzərdən keçirmək lazımdır:

§  Istifadəçilərin sayı məhdud və məlum olduqda: əgər say məhduddursa, onların hamısını sorğuya cəlb etmək mümkün ola bilər. Bu həll yolu belə bir üstünlüyə malikdir ki, nümunə yaratmaq ehtyacını və xüsusilə, bəzi insanların fikirlərinin digərləri ilə müqayisədə daha çox əhəmiyyət daşıdığı təəssüratınının yaradılmasının qarşısını alır. Bu məsələn, istifadəçilərin vəkillər və müəyyən məhkəmə əməkdaşları olduqları hallara şamil edilir;

§  Istifadəçilərin sayı çox olduqda və/və ya onların hamısı tanınmadıqda: belə olan halda bütün istifadəçilərə suallar vermək mümkün olmur və buna görə də nümunələr seçmək lazım gəlir.

44. İki əsas həll yolu nəzərə alınmalıdır: təsadüfi nümunənin seçilməsi və kvotaya əsaslanan nümunənin yaradılması.

45. Bütün istifadəçiləri əhatə edən siyahı birbaşa və ya dolayı şəkildə mövcud olduqda, sual veriləcək şəxslər təsadüfi əsaslarla seçilə bilər (misal üçün, təsadüfi seçilmiş günlər ərzində binaya daxil olan hər X-cı şəxs) və ya fərdlərin sayı mövcud siyahıdan təsadüfi əsaslarla seçilə bilər.

46. Əksər hallarda belə siyahı mövcud olmur, buna görə də tövsiyə olunur ki, qruplar ilkin olaraq məhkəmə işinin növünə, iştirakçının növünə, yaşına, genderinə və s. görə seçilsin. Belə halda “kvotaya əsaslanan nümunə” terminindən istifadə edilir. Məhkəmə işinin növünün, yaş və genderin meyar kimi götürülməsi:

	Mülki işlər		Cinayət işləri
	Respondent	İddiaçı	Cavabdeh	Şikayətçi
Kişi
30 yaşa qədər
31-50
51-dən yuxarı
Qadın
30 yaşa qədər
31-50
51-dən yuxarı

47. Nümunənin strukturu müəyyən edildikdən sonra sorğu-sual ediləcək şəxslərin minimal sayını alt-qrup şəklində müəyyən etmək lazım gələcəkdir (tövsiyə: minimum 30 nəfərdən ibarət alt-qrup). Daha sonra müsahibə götürənlər həmin şəxsləri sorğuya elə cəlb edəcəklər ki, bütün cədvəl dolmuş olsun (misal: mülki işlərdə iştirak edən 51 yaşdan yuxarı qadınları tapmaq və s.). Əgər kvota üsulundan istifadə edilibsə mütləq belə bir faktı nəzərə almaq lazım gələcək ki, nümunənin strukturu həqiqi vəziyyətə mütənasib deyildir və nəticələrin ölçülməsi lazım gələ bilər. Məsələn, əgər hər bir alt-qrupa 30 nəfər daxil edilibsə, bu say həqiqi vəziyyətə mütənasib şəkildə uyğun deyildir (cinayət işlərində cavabdeh qismində iştirak edən 30 yaşa qədər kişilərin sayı 51 yaşından yuxarı olan qadınların sayından çox ola bilər və belə olan halda, alt-qrupları onların həqiqi ölçüsünə müvafiq olaraq seçmək lazım gələcək).

48. Nümunənin müəyyən edilməsinə gəldikdə qeyd etmək vacibdir ki, nümunənin ölçüləri əsasən aşağıdakılardan asılı olacaqdır:

§  Qəbul edilən xəta həddi: bu sizin sorğunun nəticələri ilə bağlı icazə verdiyiniz müsbət və ya mənfi sapmadır;

§  Arzu edilən əminlik səviyyəsi: bu xəta həddinin müəyyənlik dərəcəsidir (əksər hallarda 95% əminlik səviyyəsi tətbiq edilir). Əgər daha yüksək əminlik dərəcəsi əldə etmək arzu edilirsə, nümunənin ölçüsünü böyütmək lazım gələcəkdir;

§  Cavab faizi: ortalama cavab faizi nəzərə alınmalıdır; cavab faizi aşağı olarsa, nümunənin ölçüsünü böyütmək tələb olunur ki, təhlil etmək üçün yetərli sayda cavab əldə edilmiş olsun;

§  Bir araya gətirilməli olan alt qrupların sayı: alt-qrupa daxil edilənlərin sayı 30-dan aşağı olmadığına görə nümunənin ölçüsü də təhlil edilməli olan alt-qrupların sayından asılı olacaqdır.

3.5     Anket və sorğunun təşkil olunması

3.5.1    Rəhbərlik və idarəetmə

49. Məhkəmə işçiləri rəhbər komitənin yaradılması ilə hazırlıq prosesinə cəlb edilməlidirlər (yuxarıda bax).

50. Sorğu şirkətləri (Fransa, Rumıniya, Birləşmiş Krallıq, Kanadada olduğu kimi), kənar məsləhətçilər (Avstriya, İrlandiya, İspaniya, İsveçrə, Kanadada olduğu kimi) və ya mövcud olduqda, məmnuniyyət sorğusu kimi fəaliyyətin ölçülməsi alətlərini istehsal edən müstəqil qurumlardan (Niderlandda (Prizma agentliyi) və ABŞ-da olduğu kimi – Ştat Məhkəmələri Milli Mərkəzi) kimi kənar qurumlardan anketin aparılması və hətta tərtib olunması məqsədilə istifadə edilməsi prosesin daha peşəkar qaydada aparılmasına imkan verəcəkdir. Lakin, bu məhkəmədə mövcud olan resurslardan asılı olacaqdır. Universitet və ya tədqiqat komandaları ilə əməkdaşlıq ən yaxşı həll yolu kimi görünür (Albaniyada, Finlandiyada və İspaniyada olduğu kimi).

3.5.2    Sorğunun vaxt müddətləri

51. İstifadəçilərin iştirak edə bilməsi ən mühüm meyardır. Bununla anketin məhkəməyə çağırış vərəqəsi ilə birlikdə göndərməyin, qəbul masasında və ya zalının və ya məhkəmə binasının çıxışında yerləşdirməyin və ya poçt yaxud elektron məktubla göndərməyin daha yaxşı olduğunu müəyyən etmək mümkün olacaqdır.

52. İstənilən halda sözügedən məhkəmə istifadəçiləri əvvəlcədən sorğunun keçirilməsi ilə bağlı məlumatlandırmalıdır ki, onlar özlərinin sorğu prosedurunda iştirak etdiklərini bilsinlər.

3.5.3    Anket

53. Anket sorğunu keçirən qurumu və onun məqsədlərini göstərən yazı ilə müşayət olunmalıdır. Həmin yazıda sorğunun məxfi şəkildə keçirilməsi qeyd olunmalı və verilən məlumatlardan istifadə zamanı əməl ediləcək etik prinsiplər göstərilməlidir.

54. Anketin məzmunu əsasən qiymətləndirmək istədiyiniz xidmət sahəsi və ya xidmətin aspektlərindən (qəbul, sürət, effektivlik, çatımlılıq və s.) asılı olaraq müəyyən ediləcəkdir. O, istifadəçilərin sözügedən məhkəmə ilə bağlı fikirlərini və bununla da, onun zəif və güclü tərəflərini müəyyən etməyə imkan verməlidir ki, xidmətin məqsədləri və onun çatdırılmasında istifadə edilən metodları yenidən nəzərdən keçirmək mümkün olsun.

55. Anket təqdimat xarakterli sadə suallarla başlamalıdır ki, istifadəçilərin inamını qazanmaq mümkün olsun.

56. Anketin əsas mövzuları başlıqlar altında yerləşdirilməlidir. İlkin olaraq xidmərlə bağlı ümumi təəssürata dair suallar verilməli, daha sonra isə daha spesifik suallara, məsələn, informasiyaya çatımlılıq, məhkəmə binasındakı şərait və ya məhkəmənin fəaliyyəti (qəbul, hakimlərlə və dövlət ittihamçıları ilə əlaqə və s.) ilə bağlı suallar verilməlidir.

57. Anketin forması elə olmalıdır ki, Avropa Şurasına üzv olan dövlətlərdəki bütün məhkəmələrə uyğunlaşdırıla bilsin. Bir qayda olaraq belə anket cavablandırılması asan olan qapalı (bəli-xeyr cavabı verilə bilən) cavab verilməsini nəzərdə tutan suallardan ibarət olmalıdır və müvafiq hallarda, istifadəçilərin mühüm hesab etdikləri, lakin anketə daxil edilməmiş məsələlərlə də bağlı öz rəylərini bildirə bilmələri üçün buraya bəzi açıq sonlu suallar da daxil edilməlidir. Lakin, açıq sualların sayı məhdud olmalıdır ki, sorğunun keçirilməsi mürəkkəbləşməsin.

58. Anket Avropanın bütün məhkəmələri üçün xarakterik olan əsas indikatorlarla bağlı sabit hissəyə də malik olmalıdır və zərurət olduqda, prosedur ehtiyaclarına uyğunlaşdırıla bilməlidir. Bundan əlavə anketə müxtəlif yerli və məhkəmə xüsusiyyətləri ilə bağlı suallar da daxil edilməlidir ki, məhkəmə rəhbərliyi kritik problemlərin nədən ibarət olduğunu müəyyən edə bilsin.

59. Nəhayət, anketin yazıldı dil səlis və aydın (qısa cümlələrdən istifadə edilməli, qeyri-müəyyənliyə yer verilməməlidir), neytral (neqativ cümlələrə və ya duyğusal sözlərə yer verilməməli) olmalıdır və Avropa Şurasına üzv olan dövlətlərin məhkəmələri tərəfindən asanlıqla başa düşülməlidir. Buna görə də standart anketlərin tərcüməsi diqqətlə və ehtiyatla həyata keçirilməlidir ki, hər bir ölkənin dilində istifadə edilən müvafiq terminologiyanı daxil etsin.

3.5.4    Anket forması

60. Anket kağız formasında və ya ictimaiyyətin çıxışı olan terminallardan istifadə etməklə elektron formada ola bilər. O, həmçinin Excell vərəqəsində asanlıqla işlənilə bilən elektron formatda da ola bilər.

3.5.5    Cavab variantları

61. Müxtəlif cavab variantları mümkündür. Bəzi variantlarda istifadəçiyə bir bəndi seçmək təklif olunur (“Aşağıdakı cavablardan birini seçin…” xətti boyunca yerləşdirilən suallar, Kanada Ali Məhkəməsi tərəfindən keçirilən məmnunluq sorğusunda istifadə edildiyi kimi).

62. Bəziləri müəyyən edilmiş cavabların sıralanmasını (cərgələnməsini) nəzərdə tutur (məs., “Aşağıdakı cavabları 1-dən …qədər qiymətləndirin”. Digər hallarda ikili qiymətləndirmə vasitəsilə sadə cavabların alınması nəzərdə tutula bilər (“Məmnunam/Məmnun deyiləm”; “Bəli/Xeyr”) və ya İspaniya Baş Məhkəmə Şurası tərəfindən 2001-ci ildə keçirilmiş sorğuda istifadə edilən anketlərdə olduğu kimi daha geniş miqyas aralığında cavab verilməsini nəzərdə tuta bilər (məs., 0-dan 10-a qədər) və ya Britaniya və ABŞ sorğularında olduğu kimi “Olduqca/Tamamilə” narazıyam cavablarından istifadə edilə bilər.

63. Jeneva kanton məhkəmələrində keçirilən və hər bir bənd üzrə ikiqat qiymətləndirmə (əhəmiyyətlilik və məmnunluq) vasitəsilə istifadəçilərin gözləntiləri ilə məmnunluğu arasında arasındakı boşluğu müəyyən etməyə imkan verən sorğular kimi sorğular xüsusi maraq kəsb edir.

3.6     Nəticələrin qeydə alınması və təhlili

64. Ümumilikdə, sorğuların əksəriyyətində məlumatların qeydə alınması və nəticələrin təhlil edilməsi üçün kənar qurumun xidmətlərindən istifadə edilmişdir ki, hər şeydən əvvəl məxfilik təmin edilmiş olsun və ikincisi, cavablar təhlil edilərək tövsiyələr verilmiş olsun.

65. Buna baxmayaraq, rəhbər komitənin məhkəmə daxilində əlaqələndirici şəxsləri (məsələn, bu məqsədlə məhkəmə işçilərindən istifadə edilə bilər) müəyyən etməsi də vacibdir ki, onlar zəruri hallarda metodoloji yardım göstərsinlər. Məhkəmə işçilərinin bu prosesdə yaxından iştirak etməsi olduqca vacibdir.

66. Sorğunun vaxt cədvəlindən asılı olaraq, cavabların məhkəmənin girişində yerləşdirilmiş qutudan və ya elektron poçt ünvanından hansı sıxlıqda toplanmalı olduğunu da razılaşdırmaq lazımdır. Bu cavabların alındığı müddətə (gün, həftə, ay və s.) müvafiq olaraq məmnunluq dərəcələrini müqayisə etməyə imkan verəcəkdir.

67. Cavabların anketə müvafiq komputer proqramında daxil edilməsi mümkün olmalıdır, buraya da sadə sorğularda Excell vərəqləri və ya daha mürəkkəb təhlil tələb edən sorğular üçün nəzərdə tutulmuş komputer proqramlarını (burada geniş sayda ticari komputer proqramlarını göstərmək mümkündür, məs., [SPSS, Statistica] və ya internetdə mövcud olan pulsuz proqramları  [SAS University Edition, Tanagra, PSPP] daxil etmək mümkündür. Bu xüsusilə istifadəçi gözləntiləri ilə məmnunluğu arasındakı böşluğu göstərmək niyyətinin olduğu hallara şamil edilir. Sorğuda iştirak edənlərə əvvəlcə ənənəvi olaraq onların gözləntiləri barədə sual verildikdə, daha sonra isə onlardan xidmətin müəyyən bir aspekti ilə bağlı (məsələn, verilmiş məlumatla bağlı) qiymətləndirmə cavabı vermək istəndikdə müvafiq komputer proqramından istifadə etmək tövsiyə edilir ki, məsələn, məmnunluğun bir və ya bir neçə aspektinin bütövlükdə məmnunluğa olan təsirini müəyyən etmək mümkün olsun (xüsusi bir aspektlə bağlı böyük fərqin olması ya bütünlükdə məmnunluq dərəcəsinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər və ya heç bir təsirə malik olmaya bilər. Misal üçün, məhkəmə binasının yaxınlığında avtomaşınları saxlamaq üçün park yeri olmadığı güclü tənqidə məru qala bilər, lakin nəticə etibarı ilə məhkəmə tərəfindən göstərilən xidmətlərin qiymətləndirilməsinə heç bir təsir etməyə bilər).

3.7     Nəticələr dair məlumat verilməsi və görüləcək tədbirlərin müəyyən edilməsi

68. Geriyə məlumat verilməsinin (sorğu ilə bağlı rəy bildirilməsinin) təşkil edilməsi sorğu prosesinin ayrılmaz hissəsini təşkil edir. Bunu məhkəmənin planı və keyfiyyətə əsaslanan yanaşma çərçivəsində nail olmaq lazımdır. Bu müvafiq sorğunun nəticələrini yaymaq (həm sorğunu, həm də əldə edilən nəticələri əhatə edən hesabat formasında), həm də, xüsusilə, gələcək fəaliyyətin prioritetləri baxımından nəticələr çıxarmaq üçün komitənin yaradılmasını tələb edir. Sorğu zamanı problemlər müəyyən edildikdən sonra heç bir tədbirin görülməməsi sözügedən fərdlərin məyusluğuna səbəb ola bilər və bununla da, onların keçiriləcək yeni sorğularda iştiraka həvəssiz yanaşmasına gətirib çıxara bilər.

69. Ünsiyyət həm məhkəmə daxilində (şifahi təqdimat, müzakirə toplantıları) şəklində keçirilməlidir ki, əməkdaşlar həll yollarını təklif etmiş olsunlar, həm də istifadəçilərə göndərilən təşəkkür məktubları, informasiya kampaniyaları, nəticələrin məhkəmənin girişində sərgilənməsi şəklində həyata keçirilməlidir ki, istifadəçilər xidmətləri təkmilləşdirmək məqsədi ilə həyata keçirilən tədbirlərlə bağlı məlumatlı olsunlar və hətta onlarda iştirak edə bilsinlər.

70. Bu məqsədlə ad hoc sorğuların keçirilməsi yetərli hesab edilməməlidir və məmnunluq səviyyəsindəki dəyişiklikləri ölçə bilmək üçün proses müntəzəm olaraq təkrarlanmalıdır. Prosesin və nəticələrin KİV-lər tərəfindən işıqlandırılması məhkəmənin planının möhkəmləndirilməsinə və onun fəaliyyəti ilə bağlı kənar rəylərin nəzərə alınmasına kömək edəcəkdir.

71. Yadda saxlanmalı olan digər məqam keçirilən sorğunun tam və dəqiq şəkildə sənədləşdirilməli olmasıdır. Təəssüflər olsun ki, müvafiq sorğu keçirildikdən sonra onun nəticələrinin movcud olmaması və ya bir neçə il sonra həmin nəticələrdən istifadənin mümkün olmaması hallarına rast gəlinir. Məhkəmənin arxiv xidməti keçirilən bütün sorğuların müvafiq şəkildə sənədləşdirilməsinə və gələcəkdə aparılacaq işlər zamanı onlardan istifadənin mümkünlüyünə şərait yaradacaqdır.

Əlavələr Sorğunu İdarə edən şəxslər üçün məlumat Kölgələnmiş hissələrə cavab vermək məcburi deyil.

20 qapalı və bir açıq sualdan ibarət olan sadə bir anket Avropa Şurasına üzv olan bütün ölkələrdə istifadə edilmək üçün nəzərdə tutulmuş standart anket formasını təşkil edir. Daha spesifik və yerli cəhətlərə aid olan suallar ikinci hissəyə əlavə edilə bilər və buna görə də bir sıra model təklif edilir. Qeyd etmək vacibdir ki, istifadə üçün yararlı olan sorğu respondentlərin asanlıqla cavab verə biləcəyi məhdud sayda suallardan ibarət olmalıdır.

Anketlərin paylanması və yığılmasının təşkil edilməsi. Bir neçə ifadə tərzindən istifadə etmək mümkündür:

1) Məhkəmə binası daxilində paylanıbsa

Zəhmət olmasa anketdəki suallara cavab verin, sonra anketi təmin edilmiş zərflərdən birinin içinə qoyaraq ağzını bağlayın və məhkəmənin girişində yerləşdirilmiş qutuya salın.

2) Əgər məhkəməyə çağırış vərəqələri ilə göndərilibsə

Zəhmət olmasa anketi cavablandırın və markalı zərfin üzərində göstərilmiş ünvana geri qaytarın.

Qeyd: Əgər anket elektron vasitələrdə yerləşdirilibsə:

Siz cavablarınızı sənədin üzərində verilmiş internet səhifəsinə daxil olaraq verə bilərsiniz. Bu səhifə təhlükəsizdir və sizin məxfiliyiniz təmin olunur.

MƏHKƏMƏ İSTİFADƏÇİLƏRİ ÜÇÜN NÜMUNƏ ANKET

Hörmətli cənab /xanım

Bu anket ədalət mühakiməsi sisteminin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə həyata keçirilən tədbirlərin bir hissəsidir və diqqəti xüsusilə, …………………… məhkəməsinin [məhkəmənin növü] göstərdiyi xidmətlərin keyfiyyəti və fəaliyyəti üzərində cəmləşdirəcəkdir

Sizin rəyiniz və edəcəyiniz təkliflər bizim üçün dəyərlidir, buna görə də sizdən vaxtınızdan bir neçə dəqiqə ayıraraq aşağıdakı suallara cavab verməyinizi xahiş edirik. Anket anonim şəkildə keçirilir və sizi əmin edirik ki, verdiyiniz cavablar tam məxfilik şəraitində işlənəcəkdir.

Aşağıdakı qututlardan birini işarələyin

1.   Məhkəməyə gəlişinizin səbəbi ……………………………..

r₁  Məhkəmə işində tərəf idim

r₂ Şahid qismində

r₃ Andlılar məhkəməsinin üzvü olaraq

r₄ Digər (tərəflərdən birinin ailə üzvü olaraq, məlumat əldə etmək üçün, ziyarətçi və s.)

2.   Məhkəməyə gəlişinizə səbəb olan məhkəmə işi hansı növ iş idi?

r₁ Mülki iş

r₂ İnzibati iş

r₃ İqtisadi iş

r₄ Əmək mübahisəsi

r₅ Cinayət işi

r₆ Digər (azyaşlılar, qəyyumluq, təqaüd, qeydiyyat və s.). Təfərrüatları bildirin: ………………………………………………………..

r₇ Bilmirəm

[Əgər anket xüsusilə məhkəmənin qeydiyyat xidmətlərinin istifadəçiləri üçün nəzərdə tutulubsa]

2a Keçən il ərzində hansı məhkəmə qeydiyyatı xidmətlərindən istifadə etmisiniz?

r₁ Hüquqi yardım xidmətlərinə dair məlumat

rHüquqi prosesin formaları barədə məlumat

r₃ Sənədlərin əldə olunması (məs., sübutların surəti)

r₄ Məhkəmə qərarlarına dair məlumat

r₅ Qərarların icrasına dair məlumat

r₆ Digər; təfərrüatları bildirin: ………………………………………………………..

2b. Məhkəmənin qeydiyyat şöbəsi ilə əlaqə saxlamaq üçün hansı vasitələrdən istifadə etmisiniz?

r₁ şəxsən gəlmişəm

r₂ poçt

r₃ telefon

r₄ faks

r₅ elektron poçtu

r₆ məhkəmənin internet səhifəsi vasitəsilə onlayn

3.   Vəkiliniz var idimi?

r₁ bəli

r₂ xeyr

[Arzunuza görə cavablandıra biləcəyiniz sual]

4.   Ədalət mühakiməsi sisteminə nə dərəcədə inanırsınız?

Çox aşağı səviyyədə	Aşağı səviyyədə	Orta	Çox inanıram	Lap çox inanıram
r1	r2	r3	r4	r5

5. Məhkəmə işində tərəf idinizsə və məhkəmə artıq qərar çıxarıbsa, həmin qərar tam olaraq və ya qismən sizin lehinizə idimi?

r₁  bəli, tam olaraq

r₂ bəli, qismən

r₃ xeyr

r₄ xeyr, tərəf deyildim

6. Məhkəmə iclası sizin ana dilinizdə aparılırdımı?

r₁ bəli (8-ə baxın)

r₂ xeyr

7. Əgər məhkəmə iclası sizin başa düşdüyünüz dildə aparılmırdısa, tərcüməçi ilə təmin olunmuşdunuzmu?

r₁ bəli

r₂ xeyr

7a. Şifahi dinləmələrin ………………………………..dilində aparılması sizi əlverişsiz vəziyyətə saldımı?

r₁ bəli

r₂ xeyr

8. Aşağıdakı elementlərə verdiyiniz əhəmiyyəti qiymətləndirin:

	Əhəmiyyətli deyil	O qədər də əhəmiyyətli deyil	Orta dərəcədə əhəmiyyətlidir	Əhəmiyyətlidir	Çox əhəmiyyətlidir	Cavab yoxdur
8.1 Məhkəməyə çıxış şəraiti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.2 Məhkəmə binasının daxilində yol göstərən nişanlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.3 Gözləmə şəraiti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.4 İclas zalının təchizatı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.5 Çağırış vərəqələrinin aydın olması	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.6 Məhkəməyə çağırış və prosesin keçirilməsi arasındakı vaxt müddəti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.7 İclasların punktuallığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.8 Məhkəmə işçilərinin münasibəti və nəzakətliliyi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.9 Qeyri-hakim məhkəmə işçilərinin səriştə səviyyəsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.10 Hakimlərin və prokurorların münasibəti və nəzakətliliyi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.11 Hakim və prokurorlar tərəfindən istifadə edilən dil	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.12 Proses zamanı öz arqumentlərinizi bildirmək üçün verilən vaxt	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.13 Qərarların qəbul edilməsi üçün vaxt müddəti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.14 Qərarların aydınlığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6

[Fakultativ elementlər:]

8.15 Məhkəmənin informasiya mərkəzi tərəfindən təmin edilən məlumat

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9. Aşağıdakı elementlərlə bağlı məmnunluq səviyyənizi qiymətləndirin

Məmnun deyiləm

Çox məmnun deyiləm

Orta səviyyədə məmnunam

Məmnunam

Çox məmnunam

Cavab yoxdur

9.1 Məhkəməyə çıxış şəraiti

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.2 Məhkəmə binasının daxilində yol göstərən nişanlar

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.3 Gözləmə şəraiti

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.4 İclas zalının təchizatı

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.5 Çağırış vərəqələrinin aydın olması

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.6 Məhkəməyə çağırış və prosesin keçirilməsi arasındakı vaxt müddəti

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.7 İclasların punktuallığı

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.8 Məhkəmə işçilərinin münasibəti və nəzakətliliyi

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.9 Qeyri-hakim məhkəmə işçilərinin səriştə səviyyəsi

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.10 Hakimlərin və prokurorların münasibəti və nəzakətliliyi

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.11 Hakim və prokurorlar tərəfindən istifadə edilən dil

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.12 Proses zamanı öz arqumentlərinizi bildirmək üçün verilən vaxt

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.13 Qərarların qəbul edilməsi üçün vaxt müddəti

r1

r2

r3

r4

r5

r6

9.14 Qərarların aydınlığı

r1

r2

r3

r4

r5

r6

[Fakultativ elementlər:]

9.15 Məhkəmənin informasiya mərkəzi tərəfindən təmin edilən məlumat

r1

r2

r3

r4

r5

r6

[Fakultativ suallar:]

10. Ümumilikdə, məhkəmənin fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

Olduqca qeyri-şəffaf	Qeyri-şəffaf	Aydın	Çox aydın
r1	r2	r3	r4

11. Şifahi dinləmələrin keçirilməsində hakimlərin qərəzsizliyini necə qiymətləndirirsiniz?

Tamamilə qərəzsiz deyildi	Çox qərəzsiz deyildi	Kifayət qədər qərəzsiz	Tam qərəzsiz
r1	r2	r3	r4

12. Məhkəmənin işinizə necə sürətlə baxmasını necə qiymətləndirirsiniz?

Çox ləng	Ləng	Normal	Sürətli	Çox sürətli
r1	r2	r3	r4	r5

13. Vəkilə sərf olunan xərcləri nəzərə almasaq, ədalət mühakiməsinə sərf olunan xərcləri necə qiymətləndirirsiniz?

Xərclər çox aşağıdır	Xərclər aşağıdır	Xərclər ortadır	Xərclər yüksəkdir	Xərclər çox yüksəkdir
r1	r2	r3	r4	r5

14. Öz təcrübənizə əsaslanaraq məhkəmənin ehtiyatında olan resursları necə qiymətləndirirsiniz?

Çox yetərsiz	Yetərsiz	Yetərli	Çox yetərli
r1	r2	r3	r4

15. Ümumilikdə şəxsin hüquqlarının aşkar edilməsini necə qiymətləndirirsiniz?

Çox çətin	Olduqca çətin	Nisbətən asan	Çox asan
r1	r2	r3	r4

Şəxsi məlumatlar

16. Hüquqi müdafiə sığortasından istifadə etmisiniz? 

r₁ bəli

r₂ xeyr

17. Hüquqi yardım almısınızmı?

r₁ bəli

r₂ xeyr

18. ………………………………….məhkəməsindən başqa hansı məhkəmə ilə əlaqə saxlamısınız?

r₁ bəli, (adını bildirin) …………………………………………………………………………………………………….

r₂ xeyr

19. Gender

r₁ Kişi

r₂ Qadın

20. Yaş

r₁ 18-30

r₂ 31-50

r₂ 51-65

r₂ 66 və yuxarı

21. ………………………………….məhkəməsinin və bütövlükdə ədalət mühakiməsi sisteminin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı təklifiniz var?

VƏKİLLƏR ÜÇÜN NÜMUNƏ ANKET Yerli sorğu menecerləri üçün qeyd. Vəkillər üçün nəzərdə tutulmuş sorğu anketi mümkün olduqda Vəkillər Kollegiyasının bütün üzvlərinə göndərilməlidir.

………………………………………..MƏHKƏMƏ BİNASININ FƏALİYYƏTİNİN

……………………………………………………………………………………………………………………

VƏKİLLƏR KOLLEGİYASI TƏRƏFİNDƏN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

Sizin rəyiniz və edəcəyiniz təkliflər bizim üçün dəyərlidir, buna görə də sizdən vaxtınızdan bir neçə dəqiqə ayıraraq aşağıdakı suallara cavab verməyinizi xahiş edirik. Anket anonym şəkildə keçirilir və sizi əmin edirik ki, verdiyiniz cavablar tam məxfilik şəraitində işlənəcəkdir.

Aşağıdakı elementlərə verdiyiniz əhəmiyyəti qiymətləndirin

1.   Ümumi xidmətlər

	Əhəmiyyətli deyil	Çox əhəmiyyətli deyil	Orta dərəcədə əhəmiyyətlidir	Əhəmiyyətlidir	Çox əhəmiyyətlidir	Cavab yoxdur
1.1 Dinləmələrin vaxtının müəyyən edilməsində əlaqələndirmə	r1	r2	r3	r4	r5	r6
1.2 Məhkəmələrin presedentlərinə çıxış	r1	r2	r3	r4	r5	r6
1.3 Məhkəmə və vəkillər arasında əlaqə	r1	r2	r3	r4	r5	r6
1.4 Təşkilati və inzibati məzuliyyət baxımından aydınlıq	r1	r2	r3	r4	r5	r6
1.5 Məhkəmənin internet səhifəsinin keyfiyyəti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
1.6 Məhkəmə binasının daxilində yol göstərən nişanlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6

Növbəti suallar üçün ən çox əlaqə saxladığınız məhkəmə və ya xidməti seçin (hüquqi yardım idarəsi, ailə bölməsi, azyaşlılar üçün məhkəmə, cinayət işləri üzrə idarə və s.).

2.   Məhkəmə və ya xidmətlə əlaqələr

	Əhəmiyyətli deyil	Çox əhəmiyyətli deyil	Orta dərəcədə əhəmiyyətlidir	Əhəmiyyətlidir	Çox əhəmiyyətlidir	Cavab yoxdur
2.1 Hakim və prokurorların münasibəti və nəzakətliliyi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.2 Məhkəmə işçilərinin münasibəti və nəzakətliliyi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.3 Hakimlərin/prokurorların peşəkar səriştəsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.4 Məhkəmə işçilərinin peşəkar səriştəsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.5 Hakimlər/prokurorlarla görüşmək mümkün olurmu (əlçatımlılıq)	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.6 Məhkəmə işçiləri ilə görüşmək olurmu (əlçatımlılıq)	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.7 Sorğulara verilən cavabların sürəti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.8 Qeydiyyat şöbəsindən alınan cavabların keyfiyyəti və etibarlılığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.9 Məhkəmə icraatının kompüterləşdirilmiş idarəetməsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.10 Sənədlərlə bağlı məsləhətləşmələrin rahatlığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.11 Məsuliyyətlərin və təşkilatın aydınlığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
2.12 Ədalət mühakiməsinə çıxış üçün tələb olunan xərclər	r1	r2	r3	r4	r5	r6

3.   Məhkəmə iclaslarının hazırlanması və keçirilməsi

	Əhəmiyyətli deyil	Çox əhəmiyyətli deyil	Orta dərəcəli əhəmiyyətlidir	Əhəmiyyətlidir	Çox əhəmiyyətlidir	Cavab yoxdur
3.1 Müştəri ilə görüş otağının şəraiti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
3.2 İclas zalının avadanlıqla təchizatı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
3.3 Dinləmələrin punktuallığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
3.4 Dinləmələrin təşkili və keçirilməsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6

4.   Hakimlər tərəfindən qəbul edilən qərarlar

	Əhəmiyyətli deyil	Çox əhəmiyyətli deyil	Orta dərəcəli əhəmiyyət	Əhəmiyyətlidir	Çox əhəmiyyətlidir	Cavab yoxdur
4. Aydın və anlaşıqlı qərarlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6
4.2 İşlərə sürətli baxış	r1	r2	r3	r4	r5	r6
4.3 İcrası asan olan qərarlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6

Aşağıdakı elementlərlə bağlı məmnunluq səviyyənizi qiymətləndirin

5.   Ümumi xidmətlər

	Məmnun deyiləm	Çox məmnun deyiləm	Orta dərəcəli məmnunluq	Məmnunam	Çox məmnunam	Cavab yoxdur
5.1 Dinləmələrin vaxtının müəyyən edilməsində əlaqələndirmə	r1	r2	r3	r4	r5	r6
5.2 Məhkəmələrin presedentlərinə çıxış	r1	r2	r3	r4	r5	r6
5.3 Məhkəmə və vəkillər arasında əlaqə	r1	r2	r3	r4	r5	r6
5.4 Təşkilati və inzibati məsuliyyət baxımından aydınlıq	r1	r2	r3	r4	r5	r6
5.5 Məhkəmənin internet səhifəsinin keyfiyyəti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
5.6 Məhkəmə binasının daxilində yol göstərən nişanlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6

6.   Məhkəmə və ya xidmətlə münasibətlər

	Məmnun deyiləm	Çox məmnun deyiləm	Orta dərəcəli məmnunluq	Məmnunam	Çox məmnunam	Cavab yoxdur
6.1 Hakim və prokurorların münasibəti və nəzakətliliyi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.2 Məhkəmə işçilərinin münasibəti və nəzakətliliyi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.3 Hakimlərin/prokurorların peşəkar səriştəsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.4 Məhkəmə işçilərinin peşəkar səriştəsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.5 Hakimlər/prokurorlarla görüşmək mümkün olurmu (əlçatımlılıq)	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.6 Məhkəmə işçiləri ilə görüşmək mümkün olurmu (əlçatımlılıq)	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.7 Sorğulara verilən cavabların sürəti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.8 Qeydiyyat şöbəsindən alınan cavabların keyfiyyəti və etibarlılığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.9 Məhkəmə icraatının kompüterləşdirilmiş idarəetməsi	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.10 Sənədlərlə bağlı məsləhətləşmələrin rahatlığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.11 Məsuliyyətlərin və təşkilatın aydınlığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
6.12 Ədalət mühakiməsinə çıxış üçün tələb olunan xərclər	r1	r2	r3	r4	r5	r6

7.   Məhkəmə iclaslarının hazırlanması və keçirilməsi

	Məmnun deyiləm	Çox məmnun deyiləm	Orta dərəcəli mənunluq	Məmnunam	Çox məmnunam	Cavab yoxdur
7.1 Müştəri ilə görüş otağının şəraiti	r1	r2	r3	r4	r5	r6
7. İclas zalının avadanlıqla təhcizatı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
7.3 Dinləmələrin punktuallığı	r1	r2	r3	r4	r5	r6
7.4 İcrası asan olan qərarlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6

8.   Hakimlər tərəfindən qəbul edilən qərarlar

	Məmnun deyiləm	Çox məmnun deyiləm	Orta dərəcəli mənunluq	Məmnunam	Çox məmnunam	Cavab yoxdur
8.1 Aydın və anlaşıqlı qərarlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.2 İşlərə sürətli baxış	r1	r2	r3	r4	r5	r6
8.3 İcrası asan olan qərarlar	r1	r2	r3	r4	r5	r6

 [Fakultativ suallar:]

9. Ümumilikdə məhkəmənin (xidmətin) keyfiyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

Olduqca qeyri-şəffaf	Qeyri-şəffaf	Aydın	Çox aydın
r1	r2	r3	r4

10. Ümumilikdə, hakimlərin şifahi dinləmələrdə qərəzsiz olmasını necə qiymətləndirirsiniz?

Tamamilə qərəzsiz deyil	Çox qərəzsiz deyil	Kifayət qədər qərəzsiz	Tamamilə qərəzsiz
r1	r2	r3	r4

11. Hakimlərin müstəqilliyini necə qiymətləndirirsiniz?

Tamamilə müstəqil deyil	Çox müstəqil deyil	Kifayət qədər müstəqil	Tamamilə müstəqil
r1	r2	r3	r4

12. Fikrinizcə, son beş ildə məhkəmənin (xidmətin) fəaliyyətində hansı dəyişikliklər baş verib?

Əhəmiyyətli dərəcədə pisləşib	Pisləşib	Dəyişilməyib	Yaxşılaşıb	Əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşıb
r1	r2	r3	r4	r5

13. Bu müddət ərzində (son beş il) məhkəmənin iş yükündə baş verən dəyişiklikliyi necə qiymətləndirirsiniz?

r₁ İş yükü mövcud resurslardan daha sürətlə artıb

r₂ İş yükü mövcud resurslara mütənasib olaraq artıb

r₂ Mövcud resurslar iş yükündən daha sürətlə artıb

14. Fikrinizcə, məhkəmənin ehtiyatında maddi resurslar var?

Çox yetərsiz	Yetərsiz	Yetərli	Olduqca yetərli
r1	r2	r3	r4

15.  Fikrinizcə, məhkəmənin ixtiyarında insan ehtiyatları var?

Çox yetərsiz	Yetərsiz	Yetərli	Olduqca yetərli
r1	r2	r3	r4

Şəxsi məlumatlar

16. Neçə ildir ki ……………………Vəkillər Kollegiyasının üzvüsünüz?

r₁ 5 ildən az

r₂ 5-10 il

r₂ 11-20 il

r₂  20 ildən çox

17. Vəkil olaraq necə fəaliyyət göstərirsiniz?

r₁  Yalnız

r₂ Qrup (şirkət) üzvü olaraq

18. Gender

r₁ Kişi

r₂ Qadın

19. Yaş

r₁ 30 yaşa qədər

r₂ 31-50

r₂ 51-65

r₂ 66-dan yuxarı

20. Məhkəmənin və bütövlükdə ədalət sisteminin fəaliyyəti ilə bağlı qeydləriniz və ya təklifləriniz var?